Lexe bıra deng here gili dağe ne demek?
'Lexe bıra deng here gili dağe' ifadesi, Kurmancî Kürtçesinde bir atasözü veya deyimdir ve şu anlama gelir:
"Aşağıda (vadide) bira, ses horozun, şikayet eşeğin."
Yani: "İyi şeyler (birincil fayda) aşağıda (başkalarına) gidiyor, ses (gürültü, övünme) horozda (kendinde), dert (şikayet) ise eşekte (sende) kalıyor."
Açıklama:
Bu atasözü, emeğin başkaları tarafından sömürülmesini, kazancın başkalarına gitmesini, ama övünmenin ve şikayetin kendinde kalmasını eleştiren bir halk deyişidir. Genellikle şu durumlarda kullanılır:
Bir iş yapılır, kazanç veya fayda başka birine (veya alt tabakaya) gider.
Övünen (horoz gibi ses çıkaran) işi yapan veya yaptıran kişi olur.
Ama zorluk, yorgunluk, şikayet ise işi fiilen yapan (eşek gibi taşıyan) kişide kalır.
Örnek kullanım:
Bir köyde bir düğün olur. Etler, yemekler aşağı mahalledeki fakir akrabalara dağıtılır (bıra = bira gibi içecekler de aşağı iner). Davul zurna çalanlar övünür (deng here = horozun sesi). Ama bütün yükü, hazırlığı yapan ev sahibi veya çalışandır, o da şikayet eder (gili dağe = eşeğin derdi).
Kısaca: "Kazanç başkasına, şöhret birine, dert sana."
Bu ifade, özellikle Kürt halk kültüründe sıkça kullanılan ironik bir eleştiridir.
Bakmadan Geçme
