Kamu harcamalarında yeni dönem: Dijitalleşme ve yapay zekâ denetimi

Ankara’da kamu maliyesine ilişkin hazırlanan yeni Orta Vadeli Program (OVP), 2026-2028 döneminde kamu alım süreçlerinde köklü değişiklikler öngörüyor. Programda tasarruf tedbirlerinin kararlılıkla uygulanacağı, kamu harcamalarının etkinliğinin artırılacağı ve mali disiplinin korunacağı vurgulanıyor.

Buna göre kamu alımları artık daha şeffaf, hesap verebilir ve teknoloji odaklı bir sistem üzerinden yürütülecek. Kamu ihale mevzuatı uluslararası standartlara uygun şekilde güncellenirken, dijitalleşme ve yapay zeka desteğiyle hem harcamalarda tasarruf sağlanması hem de denetim mekanizmasının güçlendirilmesi hedefleniyor.

Kaynakların daha verimli kullanılabilmesi amacıyla kamu harcamaları düzenli olarak gözden geçirilecek. Verimsiz bulunan alanların tasfiye edileceği, Kamu Yatırım Programı’nda ise ekonomik ve sosyal fayda üretecek projelere öncelik verileceği ifade edildi. Denetim ve izleme faaliyetlerinin aralıksız süreceği, tasarruf tedbirlerinin de bu kapsamda sürekli takip edileceği bildirildi.

Program çerçevesinde kamuda kullanılan elektronik fatura uygulamasının kapsamı genişletilecek. Bu sayede işlemlerin elektronik ortamda gerçekleştirilmesi kolaylaşacak ve harcama kontrolleri daha etkin hale gelecek. Ayrıca kamu taşıtları da tasarruf anlayışı doğrultusunda gözden geçirilecek. İhtiyaç fazlası veya kullanım ömrünü tamamlamış araçların tasfiye edileceği, yeni taşıt edinimlerinde ise sadece zorunlu ihtiyaçların karşılanacağı vurgulandı. Edinilecek araçlarda yerli üretim ve çevre dostu modellerin öncelikli olacağı belirtildi.

Yapay zeka destekli muhasebe sistemleri de kamu mali yönetiminde önemli rol üstlenecek. Bu sistemlerle karar alma süreçlerinin desteklenmesi, risk odaklı denetimin yaygınlaştırılması ve harcamalarda verimliliğin artırılması planlanıyor. Böylece kamu maliyesinde şeffaflık artarken, israfın önüne geçilmesi hedefleniyor.

Kamu idarelerinin varlıklarının daha etkin yönetilmesi amacıyla Varlık Yönetim Sistemi kurulacak. Bu sistemle kurumların ellerinde bulunan varlıkların daha verimli değerlendirilmesi sağlanacak. Ayrıca fonlar ve döner sermayelerin harcama ilkeleri yeniden düzenlenecek. Bütçenin birlik ilkesini güçlendirecek uygulamaların hayata geçirileceği, özel gelir ve fon benzeri uygulamaların gözden geçirileceği kaydedildi.

Sosyal politika alanında da yeni adımlar planlanıyor. OVP’de yer alan düzenlemeler arasında aile odaklı ve kapsayıcı bir sosyal yardım programı bulunuyor. Fert başına asgari gelir güvencesi sağlamayı hedefleyen bu program, iş gücüne katılımı engellemeyecek şekilde bütünleşik yapıda tasarlandı ve pilot uygulama olarak hayata geçirilecek.

Kamu-özel işbirliği projeleri ise makroekonomik dengeler gözetilerek, risklerin dengeli bir şekilde paylaşıldığı bir modelle yürütülecek. Bu projelerde maliyet etkinliği temel kriterlerden biri olacak. Ayrıca sürdürülebilirlik hedefleriyle uyumlu altyapı yatırımları yaygınlaştırılarak uluslararası yatırımcıların ilgisinin artırılması amaçlanıyor.

Kamu alımlarında merkezi satın alma politikaları da genişletilecek. Özellikle Devlet Malzeme Ofisi (DMO) üzerinden yapılacak alımlar öncelik kazanacak. Böylece merkezi tedarik yoluyla sürdürülebilir ürünler tercih edilecek, yerli üretim ve teknoloji transferi desteklenecek.

Özelleştirme kapsamına alınacak atıl kamu varlıklarının ise şeffaf ve rekabetçi ihaleler yoluyla ekonomiye kazandırılması planlanıyor. Kurumların ihtiyaçlarının da gözetileceği bu süreçlerde, milli ekonomiye katkı sağlanması öncelikli hedef olarak öne çıkıyor.

OVP’de yer alan düzenlemelerle birlikte kamu alımlarında dijitalleşme, yapay zeka ve sürdürülebilirlik odaklı yeni bir dönemin başladığı ifade ediliyor.