Ağrı’nın Eleşkirt İlçesinin Etnik Yapısı Üzerine Merak Artıyor
Ağrı’nın batısında yer alan Eleşkirt, Doğu Anadolu Bölgesi’nin kültürel açıdan en renkli ve en çeşitli ilçelerinden biri olarak biliniyor. Tarih boyunca birçok kavme, aşirete ve kültüre ev sahipliği yapan Eleşkirt’in etnik yapısı, son yıllarda sıkça merak edilen konular arasında yer alıyor. İlçede yaşayan halkın hangi kökene mensup olduğu, bölgenin genel tarihi ve kültürel özellikleriyle birlikte değerlendirildiğinde daha net bir çerçeveye oturuyor.
Eleşkirt Halkının Büyük Bölümü Kürt Kökenlidir
Eleşkirt’te nüfusun önemli bir bölümünü Kürt kökenli vatandaşlar oluşturuyor. İlçede konuşulan yerel ağızlar, bölgedeki aşiret yapısı ve kültürel pratikler incelendiğinde, Kürt kültürünün Eleşkirt’te belirgin şekilde hâkim olduğu görülüyor. Özellikle ilçenin köylerinde Kürtçe’nin Kurmanci lehçesi yoğun olarak konuşuluyor. Bu lehçeye ait söz varlığı, günlük yaşamdan geleneksel etkinliklere kadar birçok alanda kendini gösteriyor.
Eleşkirt’teki Kürt topluluklarının belirgin bir aşiret yapılanmasına sahip olması, bölgedeki geleneksel yaşam biçiminin korunmasına da katkı sağlıyor. Bu nedenle ilçe, Ağrı genelinde Kürt nüfusunun en yoğun hissedildiği yerlerin başında geliyor.
Tarihsel Süreç Bölgenin Kimliğini Derinden Etkilemiştir
Eleşkirt’in etnik yapısını anlamak için bölgenin tarihine bakmak gerekiyor. İlçe, tarih boyunca Perslerden Romalılara, Selçuklulardan Osmanlı’ya kadar birçok devletin etkisi altında kalmıştır. Ancak özellikle Osmanlı döneminden itibaren Eleşkirt ve çevresinde Kürt aşiretlerinin yerleşimleri yoğunluk kazanmıştır. Bu aşiretlerin bölgedeki dağlık yapıyı benimsemesi, hayvancılık ve yaylacılık gibi faaliyetlerde uzmanlaşması, onların bölgede kalıcı hâle gelmesini sağlamıştır.
Zamanla bu aşiretlerin genişlemesi ve köyler kurması, Eleşkirt’in bugünkü demografik yapısının temelini oluşturmuştur. Bu tarihsel süreç, ilçede Kürt kültürünün güçlü bir şekilde varlığını sürdürüyor olmasının en önemli nedenlerinden biridir.
Eleşkirt’te Kültürel Çeşitlilik de Mevcuttur
Her ne kadar nüfusun büyük çoğunluğunu Kürt kökenli vatandaşlar oluştursa da Eleşkirt tamamen tek etnik yapıya sahip bir ilçe değildir. Tarihi boyunca çeşitli göç hareketlerine sahne olan bölge, farklı kökenlerden gelen halkların da yaşam alanı olmuştur. Türk kökenli ailelerin yanı sıra zaman zaman Azeri ve Zaza kökenli küçük toplulukların da ilçede yaşadığı bilinmektedir.
Bu çeşitlilik, Eleşkirt’e zengin bir kültürel mozaik kazandırmış ve ilçede farklı geleneklerin bir arada sürdürülmesine imkân tanımıştır. Ancak genel nüfus oranlarına bakıldığında Kürtlerin belirgin şekilde çoğunlukta olduğu açıktır.
Günlük Yaşamda Kürt Kültürünün İzleri Belirgindir
Eleşkirt sokaklarında günlük yaşam incelendiğinde, Kürt kültürünün etkileri açıkça hissedilir. Düğünlerde çalınan müzikler, yöresel kıyafetler, halk oyunları ve geleneksel misafirperverlik anlayışı, ilçede yaşayan halkın kültürel kodlarını yansıtır. Aynı şekilde Kürtçe konuşma alışkanlığı, topluluk içi iletişimin temel unsurlarından biridir. Bu durum yalnızca köylerde değil, ilçe merkezinde de güçlü biçimde yaşatılmaktadır.
Kültürel sürekliliğin korunması, Eleşkirt’in karakterini daha da belirginleştirmekte ve ilçeyi Doğu Anadolu’nun özgün yerleşimlerinden biri hâline getirmektedir.
Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım
