2025 yılına damgasını vuran kavram: 'Dijital vicdan'
TDK tarafından belirlenen 2025 yılının kavramı 'dijital vicdan' sosyal medyanın sorumluluk eksikliğini eleştiriyor.
Milli Eğitim Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Türk Dil Kurumu (TDK) tarafından yapılan halk oylamasıyla belirlenen 2025 yılının Kelimesi/Kavramı olarak "dijital vicdan"ın seçildiğini duyurdu. Bu kavram, dijital çağda vicdanın, sorumluluk ve eylemden uzaklaşıp yalnızca bir "tıklama"ya indirgenmesi üzerine dikkat çekiyor.
Ersoy, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, "Yaklaşık 300 bin oyun kullanıldığı bu süreçte seçilen 'dijital vicdan', bireysel ve toplumsal duyarlılıklarımıza ayna tutan güçlü bir kavram olarak öne çıkıyor," dedi. Bu kavram, dijital ortamda vicdanın işlevselliğini ve insanların gerçek hayatta sorumluluk almadıkları durumlarda sosyal medyada paylaşım yaparak vicdanlarını rahatlatma eğilimlerini tartışmaya açıyor.
Dijital Vicdanın Anlamı ve Toplumsal Etkisi
Türk Dil Kurumu'na göre, vicdan, kişinin ahlak değerlerine dayalı olarak davranışlarını sorgulamasını sağlayan bir duygu olarak tanımlanırken, dijital dünyada bu kavram farklı bir boyut kazandı. Çoğu zaman sosyal medya platformlarında bir beğeni, paylaşım veya yorum ile vicdan rahatlatma çabaları, gerçek sorumlulukları yerine getirmeden insani görevlerin tamamlanmış olduğu hissini yaratabiliyor. Bu durum, vicdanı yalnızca "tıklanabilir" bir işlem haline getiriyor.
Bu kavram, dijital vicdanın sembolik görünürlüğü ve sanal ortamda merhamet gösterme çabalarını eleştiriyor. Gazze ve Doğu Türkistan gibi yerlerde yaşanan insani dramlar, sosyal medya beğenileri veya içerik üretimiyle daha fazla görünürlük kazanıyor, ancak bu eylemler bireyleri gerçek çözüm üretmekten alıkoyabiliyor.
TDK ve Akademik Katkı
Türk Dil Kurumu, Ankara Üniversitesi İletişim Araştırmaları ve Uygulama Merkezi (İLAUM) işbirliğiyle halktan gelen öneriler ve uzman akademisyenlerin katılımıyla, bu yıl için önerilen beş kelime/kavramı belirledi. "Dijital vicdan", "vicdani körlük", "çorak", "eylemsiz merhamet" ve "tek tipleşme" arasından yapılan oylama sonucunda seçildi.
Bakan Ersoy, "Bu anlamlı çalışmaya katkı sunan TDK, İLAUM ve değerlendirme kurulunda yer alan akademisyenlere teşekkür ediyorum," diyerek sürecin önemini vurguladı.
Bakmadan Geçme
