Zürefanın Düşkünü Ne Demek?
'Zürefanın düşkünü' deyimi, eskiden zarif ve kibar olan bir kişinin zamanla eski halinden uzaklaşarak garip, yadırganan davranışlar sergilemesini anlatır. Özellikle 'zürefanın düşkünü beyaz giyer kış günü' atasözüyle bilinir.
Anlamı ve Kökeni
- Zürefa: Arapça kökenli bir kelimedir, “zarifler”, “kibarlar”, “ince zevk sahibi kişiler” anlamına gelir.
- Düşkün: Burada “eski halinden uzaklaşmış, itibarını yitirmiş” anlamında kullanılır.
- Atasözündeki kullanım: “Zürefanın düşkünü beyaz giyer kış günü” atasözü, eskiden zarif ve zevk sahibi olan bir kişinin düşkün hale geldikten sonra mevsime uygun olmayan, gösteriş amaçlı giyinmesi anlamına gelir.
Atasözünün Açıklaması
- Maddi ve sosyal düşüş: Eskiden varlıklı ve zevk sahibi olan kişi, yoksullaştıktan sonra hâlâ eski alışkanlıklarını sürdürmeye çalışır ama bu artık yadırganır.
- Toplumsal eleştiri: Bu deyim, toplumda saygınlığını yitirmiş kişilerin gösteriş merakına dikkat çeker.
- Giyim üzerinden sembolleştirme: Kış günü beyaz giymek, hem mevsime aykırı hem de dikkat çekici olduğu için örnek olarak verilmiştir.
Yanlış Anlamlar ve Tartışmalar
- Bazı kaynaklarda “zürefa” kelimesinin Osmanlı döneminde argoda farklı anlamlar taşıdığı iddia edilmiştir. Örneğin, Malumatfuruş sitesinde “zürefa”nın bazı dönemlerde lezbiyen anlamında kullanıldığına dair tartışmalı yorumlar yer alır.
- Ancak bu kullanım yaygın ve geçerli değildir; deyimin halk arasında bilinen anlamı zariflerin düşkünü şeklindedir.