HAK İHLALİ YAPMA
Veysel Çağlar
Ortak paydada yaşamanın sorumlulukları var. Denge, hukuk, hak, ilkeler söz konusudur. Doğru terazi kurulmasa, yanlış yaşam kaçınılmaz olur. Ortak alanlar zarar görür. İster istemez hak ihlali olur. Pekâlâ, hak ihlali nasıl belli olur?
Arabada içtiğin sigara izmaritini yere atamazsın. Piknik yaptığın yeri çöp kovasına dönüştüremezsin. Yürüdüğün kaldırımı, tali yol belleyemez, tüküremez, sümküremezsin. İçtiğin suyun petini yere atamazsın. Kaldırımları halk pazarına, dükkâna, çay ocağına, giyim mağazasına, türlü türlü işletmeye çeviremezsin. “Hak ihlali olur.”
Arabanı her yere park edemez, yayalara yolu çileye dönüştüremez, engelsiz (engelli vatandaşlarımızı) kahramanlarımızı yabana atamazsın. Trafik kurallarına uymak zorundasın. Sesli müzik dinleyemez, sokakta istediğin gibi davranamazsın. “Hak ihlali olur.”
Ortak alanlarda sınırsız özgürlüğe sahip değilsin. Giyimine, konuşmana dikkat etmek, bir şeyler yer, içerken hassas olmak zorundasın. Çekirdek kabuklarını savuramaz, dondurmayı çirkin çirkin yalayamazsın. Unutma bir tek sen yoksun. Yoksul, hasta, yasta, yaşlı, çocuk var. Bir tek sen memlekette yaşayamazsın. “Hak ihlali olur.”
Şehir merkezine tır, kamyon gibi trafiği egale edecek araçları istediğin şekilde sokamazsın. İstediğin zaman alışverişe ahlâk harmanlayamazsın. Anormal giyinemez, giyene trene bakar gibi bakamazsın. Bisiklet yoluna giremez, bisikletle yol kapatamazsın. Yanlış yapana sövemez, dövemez, ailesinin yanında sesini bile çıkaramazsın. Unutma sen bireysin, devlet değilsin. “Hak ihlali olur.”
Camiye usulünce gitmeli, çocukları azarlamamalı, imam-hatibi hedef göstermemeli, kokan çoraplarına dikkat etmelisin. Safları doldurmalı, caminin içinde ayrı cumhuriyet kurmamalısın. “Hak ihlali olur.”
Geç saatlere kadar sokakta olmamalısın. Yaşadığın yere vaktince gitmeli, kaide kurallarına riayet etmelisin. Temiz olmalı, temizliğe dikkat etmelisin. Unutma ki sen yaşadığın yerin sahibi değil, sorumluluk sahibi olmalısın. “Hak ihlali olur.”
Tırnaklarını dilediğin gibi uzatır, dişlerini fırçalamaz, saçını taramaz, kıyafetlerini yıkamaz, temiz olmaz, temiz yaşayamazsan; ortak paydalarda yer bulamazsın. “Hak ihlali olur.”
Amir isen memur gibi davranamaz, memur isen amir misali hareket edemezsin. Halkın hakkına saygı duymalı, emek veren herkese hürmet etmelisin. Hastanede sıranı beklemeli, sıra bekleyeni gereksiz bekletmemelisin. Devlet malı deniz diyen kerizlerden olmamalı, gittiğin her yere edebinle girip çıkmalısın. Adam kayıramaz, adamcılık yapını övemez, işin hakkını verene çamur atmazsın. Hemşericilik yapma hakkına sahipsin ama her şeyin sahibi olma gafletinden beri durmalısın. “Hak ihlali olur.”
Ağaç kıramaz, çöp deviremez, piknik alanlarını çöplüğe çeviremez, dereleri kirletemez, millet bahçelerini zillet yuvasına çeviremezsin. Suyu israf edemez, zamansız avlanamaz, yolları inşaat alanlarına dönüştüremez, her yerde düğün yapamaz, asker uğurlayamaz, silah sıkamazsın. Unutma sen özgürsün ama sınırsız özgürlüğe sahip değilsin. “Hak ihlali olur.”
Birileri karşına çıkar uyarırsa, sesini çıkaramaz, haddini ve hududunu bilmek zorunda kalırsın/kalmasın. “Hak ihlali olur.”
Unutma! Sen hak ihlal edersen, iki dünyada da yakanı toplayamazsın. Sen unutursun, hak sahibi ve her şeyin sahibi asla unutmaz.
