Yapay zeka ile rekabet denetimi başlıyor

Rekabet Kurumu Başkanı Birol Küle, kurumun yürüttüğü çalışmalara ilişkin yaptığı değerlendirmede, günümüzde şirketlerin fiyatlandırma süreçlerinde algoritmaları yoğun şekilde kullandığını ve bu durumun bazı durumlarda rekabet ihlallerine zemin hazırladığını belirtti. Küle, bu gelişmeler karşısında klasik denetim yöntemlerinin yetersiz kaldığını ve yapay zekâ teknolojileriyle desteklenen yeni karşı-denetim mekanizmaları oluşturacaklarını söyledi.

Küle, kurumun esas amacının piyasada adil rekabetin sağlanması ve giriş engellerinin ortadan kaldırılması olduğunu vurgularken, "Biz cezalarla değil, piyasaya giriş engellerini ortadan kaldıran düzenleyici adımlarımızla anılmak istiyoruz" dedi.

Dijitalleşme ile birlikte pazar hakimiyetinin daha görünmez hale geldiğini ifade eden Küle, Google, Amazon ve Meta gibi büyük veri setlerine sahip firmaların, algoritmalar ve ağ etkileriyle piyasaya otomatikman hâkim hale geldiğini belirtti. Bu firmaların, birleşmeler ve devralmalar yoluyla pazardaki güçlerini daha da artırdıklarını söyleyen Küle, özellikle medya, enerji, gıda ve finans sektörlerinde bu durumun sık yaşandığını dile getirdi.

“Artık birçok sektörde fiyatları algoritmalar belirliyor. Bu algoritmalar, rakiplerin fiyat hareketlerine anlık uyum sağlayarak, fiyat sabitlemesi gibi rekabet ihlallerini otomatik hale getirebiliyor” diyen Küle, bu tür gelişmelerin klasik yöntemlerle tespit edilmesinin zorlaştığını ve bu nedenle teknolojik araçların kullanımının kaçınılmaz hale geldiğini ifade etti.

Küle, Rekabet Kurumu olarak bu değişime ayak uydurmak üzere yapay zekâ destekli analiz sistemlerini devreye almayı planladıklarını söyledi. Bu sistemle, algoritmalarla yapılan gizli anlaşmaların veya fiyat eşleştirme uygulamalarının daha etkin tespit edilmesi hedefleniyor.

Yıl içinde verilen önemli kararlara da değinen Küle, Frito Lay hakkında alınan 1,4 milyar liralık cezanın geleneksel perakende kanallarında fiili münhasırlık uyguladığı gerekçesiyle verildiğini hatırlattı. Karar kapsamında, küçük satış noktalarında Frito Lay ürünlerinin rakip ürünlerle aynı alanda sergilenmesi gerektiği yönünde düzenleme yapıldı. Benzer uygulamaların daha önce gazlı içecek, dondurma, akaryakıt ve yayıncılık sektörlerinde de hayata geçirildiğini belirtti.

Tofaş-Stellantis devralma kararının da önemli bir dönüm noktası olduğunu söyleyen Küle, bu kararda ilk kez yatırım, ihracat ve istihdam şartlarının devreye alındığını, böylece sadece fiyat/çıktı analizine dayalı klasik değerlendirmenin ötesine geçildiğini vurguladı. Bu yaklaşımın, uluslararası literatüre de katkı sağlayacak nitelikte olduğunu kaydetti.

Şu anda 30’dan fazla aktif soruşturma yürütüldüğünü belirten Küle, Apple, Sahibinden, Google, Visa/MasterCard, Netflix ve kariyer platformları gibi dijital devlerin de soruşturma kapsamında olduğunu ifade etti. Ayrıca ilaç, tohum, enzim, elektronik, hazır beton, kırmızı et ve otomotiv gibi çok sayıda sektörde de detaylı analizlerin sürdüğünü belirtti.

Küle, son olarak, büyük şirketlerin yıllık cirolarının bazı ülkelerin bütçesini aştığına dikkat çekerek, bu firmaların sadece ulusal değil küresel düzeyde rekabeti etkilediğini ve bu nedenle uluslararası rekabet otoriteleri arasında iş birliğinin zorunlu hale geldiğini ifade etti.