Yapay zeka hangi meslekleri dönüştürecek?

Uzmanlara göre bu teknolojiler, yalnızca üretim süreçlerini değil, mesleklerin yapısını, çalışanlardan beklenen becerileri ve iş yapma biçimlerini de dönüştürüyor. Yapay zekanın etkisiyle bazı mesleklerin tamamen ortadan kalkabileceği yönünde değerlendirmeler yapılırken, ağırlıklı görüş ise mesleklerin içeriğinin değişeceği ve çalışanların yeni rol ve sorumluluklar üstleneceği yönünde şekilleniyor.

Araştırmacılar, otomasyonun hız kazanmasının çalışanlar açısından hem önemli fırsatlar hem de ciddi riskler barındırdığına dikkat çekiyor. Yapay zekanın, çalışanların farklı alanlarda kendini geliştirmesine, yeni beceriler edinmesine ve verimliliğin artmasına katkı sağlayabileceği belirtilirken, buna karşılık işsizlik, gelir adaletsizliği ve güvencesiz çalışma gibi belirsizlikleri de beraberinde getirebileceği ifade ediliyor.

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) “Yapay Zeka ve İş Gücü Piyasası” başlığıyla yayımladığı İstihdam Görünümü 2023 Raporu’nda, otomasyon riskinin özellikle düşük ve orta vasıflı işlerde yüksek olduğu vurgulandı. Raporda, yüksek beceri gerektiren mesleklerde dahi bazı görevlerin yapay zeka tehdidi altında olduğu kaydedildi. Çalışanların beşte üçünün, önümüzdeki 10 yıl içinde işlerini tamamen yapay zekaya kaptırma endişesi taşıdığına işaret edilen raporda, ücretlerin düşebileceğine dair kaygıların da yaygınlaştığı aktarıldı.

Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) yayımladığı “2025 Mesleklerin Geleceği” raporu da benzer bir tablo ortaya koyuyor. Raporda, dijitalleşme, yapay zeka, robotik ve otomasyonun etkisiyle küresel ölçekte mesleklerin yaklaşık yüzde 22’sinin değişime uğrayacağı veya tamamen ortadan kalkacağı belirtildi. 2025-2030 döneminde 170 milyon yeni iş alanının ortaya çıkacağı, buna karşılık yaklaşık 92 milyon işin yok olacağı öngörüldü. Banka gişe görevlileri, müşteri temsilcileri, muhasebeciler, veri giriş memurları ve kasiyerlerin görevlerinin yapay zeka destekli yazılımlar tarafından üstlenileceği, üretim hatlarındaki montaj işçileri, paketleme çalışanları ve depo görevlilerinin ise robotik sistemlerle yer değiştireceği ifade edildi.

Utrecht Üniversitesi Ekonomi Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Ulrich Zierahn-Weilage, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yeni teknolojilerin genellikle tüm meslekleri değil, mesleklerin içindeki belirli görevleri otomatikleştirdiğine dikkat çekti. Yapay zekanın da benzer bir etki yaratacağını belirten Zierahn-Weilage, “Son otomasyon dalgaları ve yapay zekanın erken dönem kullanımına ilişkin bulgular, işlerin ve şirketler içindeki görevlerin yeniden dağıtıldığını gösteriyor. Rutin ve kodlanabilir faaliyetler, yerini başka faaliyetlere bırakırken, rutin olmayan, analitik ve kişilerarası görevler artıyor.” ifadesini kullandı.

Büyük Dil Modelleri’nin pek çok sektörde kullanılabildiğini vurgulayan Zierahn-Weilage, “Bunun çalışanlar için ‘iyi’ mi yoksa ‘kötü’ mü olacağını tahmin etmek çok zor ve bu, büyük ölçüde çalışanların görevlerini ve becerilerini değişen taleplere göre uyarlama becerilerine bağlı.” dedi. Yapay zekanın mesleklerin tamamını ortadan kaldırmasının olası olmadığını belirten Zierahn-Weilage, “Yapay zekanın mesleklerin tamamını ortadan kaldırması olası değil. Bunun yerine çalışma şeklimizi yeniden şekillendirir. İşin bazı kısımları yapay zeka tarafından yapılırken, çalışanlar kalan görevlere odaklanabilir.” değerlendirmesinde bulundu.

Essex Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Giulia Gentile ise yapay zekanın hukuk meslekleri üzerindeki etkisine dikkat çekti. Otomasyonun avukatlar ve hakimler için çalışma hızını artırdığını, tekrarlayan görevleri üstlendiğini ifade eden Gentile, “Hukuk sektörü açısından bakıldığında; yapay zeka, veri bilimi alanında disiplinler arası geçmişe sahip olan ve bu teknolojiyi yönetebilecek avukatlar gibi yeni iş alanları ortaya çıkaracak. Aynı zamanda iş kayıplarına da yol açacak.” ifadelerini kullandı.