Tutak fayı ne kadar aktif? Bilim insanları yanıt arıyor

Ağrı ve çevresi, Türkiye’nin deprem gerçeğiyle yüzleştiği kritik bölgeler arasında yer alıyor. Bu kapsamda, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Van YYÜ) Afet Yönetimi ve Deprem Araştırma Merkezi tarafından, bölgedeki diri fay hatlarının geçmişteki deprem üretme potansiyelini araştırmak amacıyla yürütülen bilimsel kazı çalışmaları sürdürülüyor. Çalışmalarda Ağrı’nın Tutak ilçesi de önemli bir araştırma sahası olarak öne çıkıyor.

Projenin yürütücüsü Van YYÜ Afet Yönetimi ve Deprem Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Azad Sağlam Selçuk, kazı çalışmalarının Van, Hakkâri ve Ağrı’daki aktif fay zonlarında eş zamanlı sürdüğünü belirtti. “Türkiye Diri Faylarının Paleosismolojik Özelliklerinin Belirlenmesi” başlıklı proje, Maden Tetkik ve Arama (MTA), AFAD ve Belediyeler Birliği iş birliğiyle hazırlanarak TÜBİTAK’tan 8,5 milyon TL destek aldı.

Prof. Dr. Selçuk, “Çalışmamız, Van’ın Erciş ve Başkale ilçeleri ile birlikte Ağrı’nın Tutak ilçesindeki fay hatlarını da kapsıyor. Her bölgede açtığımız kazı çukurlarında, geçmişte meydana gelen yıkıcı depremlerin izlerini arıyor, tarihlendiriyor ve tekrarlanma aralıklarını belirlemeye çalışıyoruz,” ifadelerini kullandı.

Ağrı’nın Tutak ilçesindeki çalışmalar kapsamında açılan hendeklerde, yüzey kırığına neden olmuş eski depremlerin kalıntılarına ulaşıldı. Selçuk, “Ağrı-Tutak hattında bulunan diri fayların yüzey kırıkları, bu fayların tarihsel süreçte aktif olduğunu gösteriyor. Bu veriler, bölgede gelecekte yaşanabilecek depremler konusunda bilimsel bir öngörü sunacak,” dedi.

Kazı çalışmaları kapsamında 30 metre uzunluğunda, 3 metre genişliğinde ve 4 metre derinliğinde hendekler açılıyor. Bu alanlarda yapılan incelemelerde elde edilen örnekler, TÜBİTAK laboratuvarlarında Karbon 14 yöntemiyle tarihlendiriliyor. Çalışmalarda Afyon Kocatepe Üniversitesi’nden Prof. Dr. Çağlar Özkaymak ve Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Volkan Karabacak da yer alıyor.

Projenin önemine değinen Prof. Dr. Selçuk, “Bu sadece akademik bir çalışma değil. Elde ettiğimiz tüm bilimsel veriler, belediyelerin imar planlarında, AFAD’ın afet risk azaltma stratejilerinde kullanılacak. Tutak gibi kırsal yerleşimlerin güvenliği açısından hayati rol oynayacak,” diye konuştu.

Van YYÜ Rektörü Prof. Dr. Hamdullah Şevli de yürütülen çalışmalarla ilgili açıklamalarda bulundu. Şevli, “Türkiye’nin bir deprem ülkesi olduğu gerçeğini unutmamalıyız. Özellikle 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri sonrasında, diri fay hatlarının detaylı şekilde incelenmesi büyük önem taşıyor. Ağrı-Tutak hattında yapılan kazılar, hem bölgesel hem de ulusal ölçekte bir risk analizinin temelini oluşturacaktır,” dedi.

Deprem sonrası acıların tekrar yaşanmaması için bilimsel çalışmalara verdikleri desteği sürdüreceklerini vurgulayan Şevli, “Diri fayların haritalanması, bölgemizin geleceği açısından kritik. Bu verilerle daha dayanıklı yapılar inşa edebiliriz,” ifadelerini kullandı.

Çalışmanın yıl sonuna kadar tamamlanması planlanıyor. Kazıların sonuçlarının açıklanmasıyla birlikte Tutak ve çevresinde bulunan aktif fayların geçmişte ne kadar sıklıkla büyük depremler ürettiği de netleşmiş olacak.