Türkiye'de her yıl yüz bini aşkın bebek prematüre doğuyor

AA muhabirinin 17 Kasım “Dünya Prematüre Günü” kapsamında Sağlık Bakanlığı verilerinden derlediği bilgilere göre, hem dünyada hem Türkiye’de gebelik süresi tamamlanmadan doğan bebeklerin sayısı dikkati çekiyor. Normal gebelik süresi 40 hafta olarak kabul edilirken, 37. haftadan önce dünyaya gelen bebekler prematüre olarak sınıflandırılıyor. Doğum haftası düştükçe bebeklerin sağlık açısından karşı karşıya kaldığı riskler de artıyor.

Prematüre doğumların nedenleri incelendiğinde tablo oldukça çok boyutlu bir duruma işaret ediyor. Yüksek riskli gebelikler prematüreliğin başlıca sebepleri arasında yer alırken, bunun yanında annenin yaşının çok genç veya ileri olması, doğumlar arasındaki sürenin kısa olması, sık doğumlar, çoğul gebelikler, kronik hastalıklar, enfeksiyonlar, yetersiz beslenme, çevresel ve genetik faktörler de erken doğum ihtimalini artırıyor. Tütün ve bağımlılık yapıcı madde kullanımı da bu riskin yükselmesine neden olan önemli faktörler arasında gösteriliyor.

Bu nedenle gebelik döneminde sunulan doğum öncesi bakım hizmetleri hem niteliği hem kapsamı açısından büyük önem taşıyor. Anne adaylarının düzenli takibi, tetanos aşısı ile bağışıklama, demir ve mikro besin destekleri, iyot alımının sağlanması, gebelik dönemindeki enfeksiyonların teşhisi ve tedavisi, kan basıncı kontrolü ve emzirme eğitiminin daha gebelik döneminde verilmesi, anne ve bebek sağlığı açısından kritik bir role sahip.

Çoğul gebeliklerde prematüre doğum oranlarının daha yüksek olduğu biliniyor. Uzmanlara göre bu durum, rahmin hacminin artması ve doğum kanalının daha erken genişlemesiyle ilişkili. Gebelikte bebek sayısı arttıkça doğum süresinin kısalması beklenen bir tablo olarak ifade ediliyor.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verileri, prematüreliğin küresel ölçekte ne kadar yaygın olduğunu ortaya koyuyor. DSÖ’ye göre 2020 yılında dünya genelinde 13,4 milyon bebek, yani her 10 bebekten biri prematüre olarak doğdu. Ülkelerin prematüre doğum oranları yüzde 4 ile 16 arasında değişiyor. Erken doğuma bağlı komplikasyonlar ise dünya çapında 5 yaş altı ölümlerin en önemli nedeni olmaya devam ediyor.

Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de 2024 yılında 121 bin 67 bebek prematüre doğdu. Bu bebeklerin doğum haftası dağılımına bakıldığında, yüzde 3,4’ünün 28 haftanın altında “çok küçük prematüre”, yüzde 7,1’inin 28-31 hafta aralığında “küçük prematüre”, yüzde 89,5’inin ise 32-36 hafta arasında “sınırda prematüre” olduğu görülüyor. Bu oranlar, Türkiye’de de her yıl çok sayıda bebeğin erken doğum nedeniyle özel bakım gerektirdiğini ortaya koyuyor.

Prematüre doğan bebekler organ ve doku gelişimleri tamamlanmadan dünyaya geldikleri için, enfeksiyonlara, kronik hastalıklara, öğrenme güçlüklerine, serebral palsiye ve davranış sorunlarına karşı daha hassas durumda oluyorlar. Bu durum yalnızca bebekler için değil, aileler açısından da duygusal, tıbbi ve ekonomik açıdan zorlayıcı süreçler yaratıyor. Buna rağmen, uzmanlar uygun takip, erken müdahale ve doğru bakım yöntemleriyle bu risklerin önemli bir kısmının azaltılabileceğini belirtiyor.

Gebelik planlamasından itibaren düzenli doktor kontrolünün sürdürülmesi, gebelik sürecinde bağımlılık yapıcı maddelerden uzak durulması, ilaç kullanımında hekim onayı alınması, dengeli beslenme düzeninin sağlanması, gebe bilgilendirme sınıfları ve bebek akademilerine katılım gibi uygulamalar sağlıklı gebelik sürecine katkı sunuyor.

Uzmanlar ayrıca erken doğumun bir hastalık olarak değerlendirilmemesi gerektiğini; prematüre bebeklerin doğru bakım ve destekle sağlıklı, üretken bireyler olarak yetişme kapasitesine sahip olduklarını vurguluyor. Türkiye’de de dünyadaki gelişmelere paralel olarak prematüre bakımında teknoloji ve bilgi düzeyi hızla artarken, bu bebeklerin yaşama tutunma ve sağlıklı biçimde gelişme şansları her geçen yıl yükseliyor.