Türkiye'de her üç kadından biri sessiz çığlık atıyor

TÜBİTAK 1007-Kamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme Programı kapsamında Marmara Üniversitesi işbirliğiyle yürütülen araştırma, Türkiye’de kadına yönelik şiddetin güncel tablosunu ortaya koydu. Araştırmaya göre, kadınların yüzde 28,2’si yaşamının bir döneminde psikolojik, yüzde 18,3’ü ekonomik, yüzde 12,8’i fiziksel şiddete maruz kaldı. Şiddetin en yoğun yaşandığı grup 35-44 yaş aralığındaki kadınlar olurken, bu yaş grubundaki kadınların yüzde 14,7’si fiziksel şiddet gördü.

Medeni duruma göre incelendiğinde, boşanmış kadınların yüzde 62,1’i psikolojik, yüzde 42,5’i ekonomik, yüzde 41,5’i fiziksel şiddet yaşadığını belirtti. Evli kadınlarda bu oran psikolojik şiddette yüzde 26,4, ekonomik şiddette yüzde 19,9, fiziksel şiddette ise yüzde 11,6 olarak kaydedildi. Hiç evlenmeyen kadınların yüzde 25,7’si psikolojik, yüzde 14,2’si dijital şiddet, yüzde 13,4’ü ise ısrarlı takibe maruz kaldı.

Şiddet uygulayan kişilerin profiline bakıldığında, dijital şiddet vakalarında “yabancı biri” yüzde 62,3 ile ilk sırada yer aldı. Israrlı takipte de benzer şekilde “yabancı biri” yüzde 39,6 oranıyla öne çıkarken, “eş, eski eş ya da birlikte olunan kişi” yüzde 32,1 ile ikinci sırada yer aldı.

Eğitim düzeyi şiddet türlerini doğrudan etkiledi. Bir okul bitirmemiş kadınların yüzde 31,8’i ekonomik şiddete uğrarken, yükseköğretim mezunlarında bu oran yüzde 8,9’a kadar düştü. Çalışma hayatına göre incelendiğinde, psikolojik şiddete maruz kalan kadınların yüzde 34’ü özel sektörde, yüzde 31,9’u kamu sektöründe çalışıyor.

Bölgesel dağılımda fiziksel şiddet en fazla yüzde 25,9 ile Kuzeydoğu Anadolu’da, en az ise yüzde 8,8 ile Ortadoğu Anadolu’da görüldü.

Son 12 aya bakıldığında, kadınların yüzde 11,6’sı psikolojik, yüzde 3,7’si dijital, yüzde 3,2’si ekonomik, yüzde 3,1’i ısrarlı takibe, yüzde 2,6’sı fiziksel, yüzde 0,9’u ise cinsel şiddete maruz kaldı. Bu dönemde şiddet türleri arasında psikolojik şiddet ilk sırada, dijital şiddet ikinci sırada yer aldı.

Yaş gruplarına göre yapılan değerlendirmede, en fazla şiddet gören kesim 15-24 yaş aralığındaki kadınlar oldu. Psikolojik şiddet oranı bu yaş grubunda yüzde 15,2’ye kadar yükseldi. Dijital şiddet oranı da aynı yaş grubunda yüzde 7,3 olarak ölçüldü.

Ekonomik şiddet açısından bakıldığında, okul bitirmeyen kadınların yüzde 5,3’ü son bir yılda bu tür şiddetle karşılaştı. Evli kadınlarda ise psikolojik şiddet oranı yüzde 10,2 ile en düşük seviyede gerçekleşti.

Medeni duruma göre son 12 aylık dönemde fiziksel şiddet görenlerin oranı boşanmışlarda yüzde 5,2, evlenmemişlerde yüzde 3,1, evlilerde yüzde 2,1 olarak belirlendi. Israrlı takibe maruz kalan kadınlarda ise boşanmışlar yüzde 7,3, evlenmemişler yüzde 5,7, evliler yüzde 1,8 oranında yer aldı.

Kadınların şiddetin nedenine dair yanıtlarında “erkeğin öfke kontrol sorunu” yüzde 21,7 ile ilk sırada yer aldı. Bunu “erkeğin yetiştirilme tarzı” (yüzde 13,3) ve “maddi sıkıntı” (yüzde 13) takip etti. Yaş ilerledikçe, şiddetin nedenleri arasında “maddi sorunlar” ve “aile içi gerilimler” ön plana çıkarken, “kıskançlık” gerekçesi genç yaşlarda daha yüksek oranda belirtildi.

Şiddete maruz kalan kadınların yüzde 31,8’i yaşadıklarını kendi ailesinden bir kadınla, yüzde 10,2’si arkadaş veya tanıdıkla, yüzde 4,4’ü eşinin ailesinden biriyle paylaştı. Kadınların yaklaşık yarısı (%47,7) ise şiddet yaşantısını kimseyle paylaşmadı.

Araştırma kapsamında, 18 Kasım 2024 - 31 Ocak 2025 tarihleri arasında 22 bin 110 hane ziyaret edilerek 18 bin 275 kadınla yüz yüze görüşmeler yapıldı. Çalışmada fiziksel, cinsel, psikolojik, ekonomik, dijital şiddet ve ısrarlı takip ayrı başlıklarda değerlendirildi.

TÜİK, dijital şiddet ve ısrarlı takibin teknoloji çağında giderek arttığını, bu tür eylemlerin artık geleneksel şiddet biçimleri kadar önemli bir toplumsal sorun haline geldiğini vurguladı.