Türkiye, Ay'da çift keşif robotuyla tarih yazacak

Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) öncülüğünde geliştirilen ve “CHERI” adını taşıyan iki mikro keşif aracı, 2028’in sonunda Ay’ın güney kutbuna gönderilmeye hazırlanıyor. Türkiye böylece, Ay’a keşif aracı gönderen 6. ülke olurken, aynı anda iki rover göndererek bunu başaran dünyadaki ilk ülke olmayı hedefliyor. Araçlar, zorlu yüzey koşullarına sahip bölgede yapay zeka destekli sistemlerle veri toplayacak, analiz gerçekleştirecek ve yüzeyin üç boyutlu haritasını çıkaracak.

Proje, Çin Uzay Ajansı (CNSA), Zhejiang Üniversitesi ve özel uzay teknolojisi firması STAR.VISION ile gerçekleştirilen uluslararası işbirliği kapsamında hayata geçiriliyor. Misyon, Çin’in Chang’e-8 görevi kapsamında Ay’ın güney kutbunu keşfetmeyi ve ileride kurulması planlanan Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu (ILRS) için uygun yer tespiti yapmayı amaçlıyor.

ODTÜ Robotik ve Yapay Zeka Teknolojileri Araştırma ve Uygulama Merkezi (ROMER) araştırmacılarının geliştirdiği araçlar, yaklaşık 5 kilogram ağırlığında olacak. Merkez Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Mustafa Mert Ankaralı, bu görevin Türkiye adına çok önemli bir başlangıç olduğunu belirterek, “Ay toprağını kullanarak üç boyutlu yazıcılarla yapılar inşa etmek gibi ileriye dönük fikirlerimiz de var,” dedi.

Projede görev alan ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve proje yürütücüsü Doç. Dr. Halil Ersin Söken, CHERI isminin Osmanlı’daki yeniçeri askerlerinden esinlenilerek belirlendiğini anlattı. Ay’ın güney kutbuna iniş yapmanın ve burada rover çalıştırmanın teknik zorluklarına değinen Söken, “Şu ana kadar Ay’ın güney kutbunda rover ilerletebilen bir ülke yok. Bunu başaran ilk ülke olmayı hedefliyoruz,” dedi.

Araçlar, yapay zeka destekli işlemcilerle donatılacak ve birbirleriyle etkileşimli çalışarak farklı açılardan görüntüleme yapabilecek. Bu sayede Ay’ın yüzeyi yer seviyesinden üç boyutlu şekilde haritalandırılabilecek. Söken, bu yöntemin bilimsel anlamda çok değerli veri sağlayacağını ve mevcut uzay haritalandırma yaklaşımlarından çok daha ileri bir aşama olacağını belirtti.

ODTÜ Rektörü Prof. Dr. Ahmet Yozgatlıgil ise projenin uluslararası düzeyde büyük ilgi gördüğünü ve Türkiye’nin uzaydaki varlığının güçleneceğini vurguladı. Yozgatlıgil, “Milli Uzay Programı kapsamında Ay’a sert iniş hedefimize bu projeyle katkı sunuyoruz. ODTÜ olarak, teknolojik altyapımız ve bilimsel birikimimizle bu büyük hedefin bir parçası olmaktan gurur duyuyoruz,” dedi.

Yozgatlıgil ayrıca, gezegenler arası iletişim teknolojileri, derin uzay araştırmaları ve okyanus derinliklerinde yaşam kaynakları gibi alanlarda da birçok yenilikçi projeye öncülük ettiklerini ifade etti. ODTÜ’nün uzay araştırmaları alanında bir teknoloji geliştirme bölgesi kurarak, bu alanda uzmanlaşan firmalar ve akademik kurumlarla iş birliği yapacağını da sözlerine ekledi.