Siirt'in Depreme En Dayanıklı Bölgeleri Hangisi?

Siirt’in Deprem Kuşağındaki Konumu ve Risk Profili

Siirt, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin doğusunda yer almasına rağmen, Türkiye’nin en aktif sismik kuşaklarından biri olan Bitlis-Zagros Bindirme Zonu’nun etkisi altındadır. Bu fay hattı, Siirt’in kuzeyinden geçerek kentin bazı bölgelerinde zemin hareketliliğini artırmaktadır. Dolayısıyla şehir genelinde deprem riski farklı seviyelerde görülür. Ancak bu durum, her yerleşim alanının aynı tehlike düzeyinde olduğu anlamına gelmez.

Jeolojik yapı itibarıyla Siirt, hem dağlık hem de plato özellikleri taşır. Şehir merkezine yakın kısımlarda yer alan vadiler ve gevşek zeminli alanlar, sarsıntılardan daha fazla etkilenebilirken; yüksek rakımlı ve kayalık yapıya sahip bölgeler, depreme karşı daha dirençli kabul edilmektedir.

Zemin Yapısının Deprem Üzerindeki Etkisi

Siirt’in zemin yapısı incelendiğinde, şehir merkezinin büyük bölümünün alüvyon dolgu üzerinde kurulduğu görülür. Bu tür zeminler, deprem dalgalarını büyüterek binalar üzerinde daha fazla stres oluşturabilir. Buna karşılık şehrin kuzey ve batı kesimlerinde, jeolojik olarak daha sert kaya tabakaları bulunur. Bu bölgelerde sarsıntıların etkisi nispeten daha az hissedilir.

Jeoloji mühendislerinin yaptığı değerlendirmelere göre, kayalık zemin üzerinde inşa edilen binalar, alüvyon zeminlere göre çok daha az hasar görmektedir. Bu da Siirt’in yüksek kesimlerinde yer alan mahallelerin depreme dayanıklılık açısından daha avantajlı olduğunu göstermektedir. Ayrıca yeraltı su seviyesinin düşük olduğu bölgelerde sıvılaşma riski de azaldığından, bu alanlar görece güvenli sayılmaktadır.

Siirt’te Görece Daha Güvenli Yerleşim Bölgeleri

Siirt’te yapılan zemin etütleri ve jeoteknik analizler, şehirde bazı mahallelerin depreme karşı daha sağlam zemin yapısına sahip olduğunu ortaya koymuştur. Şehir merkezinde yer alan Bahçelievler, Algül, Ülkü ve Yeni Mahalle bölgeleri, yüksek kotta bulunmaları ve zeminin kayalık karakter taşıması nedeniyle avantajlıdır. Bu mahallelerde son yıllarda yapılan yeni yapılaşmalar, modern mühendislik standartlarına uygun olarak tasarlanmakta, bu da dayanıklılık seviyesini artırmaktadır.

İlçeler bazında değerlendirildiğinde, Eruh, Baykan ve Kurtalan çevrelerinde farklı zemin yapıları göze çarpar. Eruh ilçesinin kuzeyinde yer alan dağlık bölgeler, kaya zemin yapısı sayesinde görece daha dayanıklıdır. Baykan ise fay hattına daha uzak konumda bulunması nedeniyle nispeten daha düşük sismik etki altında kalır. Kurtalan çevresi düz ve gevşek zeminli olmasına rağmen, yüksek kesimlere yakın alanlarda yapılaşma kontrollü şekilde yürütülmektedir.

Uzmanlar, özellikle şehir merkezinin doğu ve kuzey yönlerine doğru yükselen bölgelerin, zemin yapısı itibarıyla sarsıntıların etkisini daha az hissettirdiğini belirtmektedir. Bu nedenle yeni konut projeleri bu alanlarda yoğunlaşmaktadır.

Kentsel Dönüşüm ve Yeni Yapı Standartları

Siirt’te son yıllarda yürütülen kentsel dönüşüm projeleri, şehrin depreme dayanıklılığını artırma amacı taşımaktadır. Özellikle 1990’lı yıllarda inşa edilen eski binaların büyük bölümü, günümüz yönetmeliklerine uygun hale getirilmekte veya yeniden yapılmaktadır. Bu kapsamda, inşaat izinleri verilmeden önce zemin etüdü zorunlu hale getirilmiştir.

Yeni konut projeleri, zemin taşıma kapasitesi yüksek alanlarda hayata geçirilmektedir. Ayrıca yapı denetim firmaları, kullanılan beton kalitesi ve taşıyıcı sistemler üzerinde sıkı kontroller uygulamaktadır. Siirt Belediyesi, riskli yapıların bulunduğu alanlarda dönüşüm sürecini hızlandırmak için özel planlar hazırlamış, özellikle Algül ve Yeni Mahalle bölgelerinde modern konut alanları oluşturmuştur.

Bu çalışmalar, sadece şehir merkezinde değil, ilçelerde de uygulanmaktadır. Baykan ve Eruh ilçelerinde yeni yapı projeleri, zemin etüdü raporları doğrultusunda onaylanmaktadır. Böylece şehir genelinde deprem güvenliği giderek artmaktadır.

Uzmanların Önerileri ve Vatandaşlara Uyarılar

Siirt, aktif fay hatlarının etkisi altında bulunmasına rağmen, doğru yapılaşma ve zemin seçimiyle güvenli yaşam alanları oluşturmak mümkündür. Uzmanlar, vatandaşlara konut alırken mutlaka zemin etüdü raporlarını incelemelerini, yapı ruhsatı ve denetim belgelerini kontrol etmelerini önermektedir.

Ayrıca şehirdeki yeni yapılaşmaların büyük kısmı, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’ne uygun olarak tasarlanmaktadır. Beton dayanımı, demir kalitesi ve yapı temellerinin derinliği, depreme dayanıklılığı doğrudan etkileyen unsurlar arasındadır. Bu nedenle yapı kalitesi, bölgesel zemin sağlamlığı kadar önemlidir.

Siirt genelinde, kaya zeminli ve yüksek rakımlı bölgeler depreme karşı daha avantajlıdır. Bahçelievler, Algül, Ülkü ve Yeni Mahalle gibi alanlar, zemin dayanımı ve yeni yapı standartlarıyla ön plana çıkmaktadır. Kentsel dönüşümle birlikte şehir, her geçen yıl daha güvenli hale gelirken, yapı denetimi ve mühendislik kurallarına uygun inşaat anlayışı, Siirt’in gelecekteki deprem güvenliği açısından büyük önem taşımaktadır.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım