Prof. Dr. Faruk Kaya: 'Ağrı'da nüfus göçüyor'

Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Faruk Kaya, Ağrı’nın 1927’den 2023’e kadar süregelen nüfus ve göç dinamiklerini değerlendirdi. Kaya, nüfus artışının doğal yollarla gerçekleştiğini, ancak azalmaların büyük ölçüde göçten kaynaklandığını belirtti.

Karaköse Habere özel açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Faruk Kaya, 1927 yılında 104 bin 435 olan toplam nüfusun %86’sının kırsalda yaşadığını ve tarım ile hayvancılığın temel geçim kaynağı olduğunu ifade etti. 2023 yılına gelindiğinde ise nüfusun 511 bin 238 kişiye ulaştığını ve % 61,6’sının il ve ilçe merkezlerinde yaşadığını söyledi. Bu değişimin Türkiye genelindeki kentleşme trendiyle uyumlu olduğunu vurgulayan Kaya, son yıllarda doğurganlık oranlarının düşmesiyle demografik yapının değiştiğini belirtti.

2010 yılında 4,4 olan toplam doğurganlık hızının 2023’te 2,2’ye düştüğünü aktaran Kaya, bu durumun çocuk nüfus oranını %46’dan %33’e indirdiğini, buna karşın çalışma çağındaki nüfus oranının %51,2’den %61,6’ya yükseldiğini ifade etti.

Göçün Ağrı Üzerindeki Etkileri

Ağrı’nın Türkiye’de en fazla göç veren illerden biri olduğunu söyleyen Prof. Dr. Kaya, 2023 itibarıyla Ağrı nüfusuna kayıtlı 1.304.000 kişinin 865.885’inin başka illerde yaşadığını belirtti. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre, Ağrı’nın aldığı göç sayısının 73.123 kişi olduğunu, buna karşın verdiği göçün 865.885 kişi gibi oldukça yüksek bir rakama ulaştığını dile getiren Kaya “

“ Türkiye genelinde olduğu gibi, Ağrı’dan yurtdışına gerçekleşen göçler de büyük ölçüde işgücü temelli hareketlerdir. 1960’lardan itibaren başlayan bu göçler, zamanla farklı nedenlerle (iş bulma, aile birleştirme, evlilik, eğitim, siyasi iltica vb.) devam etmiş ve toplam göç eden nüfus artış göstermiştir. TÜİK verilerine göre, 2018-2021 arasında Ağrı’dan yurtdışına göç edenlerin sayısı 2.430 kişi olarak kaydedilmiş, ancak resmi verilere yansımayanlarla birlikte bu sayının daha yüksek olabileceği tahmin edilmektedir. Ekonomik zorluklar başta olmak üzere, istihdam eksikliği, düşük ücretler, sosyal güvenlik avantajları ve daha iyi kazanç elde etme arzusu, bu göçlerin gelişmiş ülkelere yönelmesine neden olmaktadır. Son yıllarda Avrupa ülkelerinin yanı sıra ABD ve Kanada'ya yönelen göçler de dikkat çekmektedir. Özellikle Meksika üzerinden bu ülkelere iş bulma amacıyla göç eden Ağrılıların sayısının 2021-2024 yılları arasında binlerce kişiye ulaştığı belirtilmektedir. Saha gözlemleri ve gayri resmi veriler bu sayının yaklaşık 10.000 kişi olduğunu göstermektedir. Ancak, göçlerin büyük ölçüde kaçak yollarla gerçekleşmesi nedeniyle resmi rakamlar net bir bilgi sunmadığı için bu sayı daha az yada fazla da olabilir. ABD ve Kanada’ya gidenlerin zamanla ailelerini de yanlarına alması, bu ülkelerle bağlantılı göç hareketini artırmaktadır. Bu göç dalgasını, 1960’lardan itibaren Avrupa’ya yönelen işgücü göçünden ayıran en önemli fark, katılımcıların çoğunlukla çeşitli mesleklere sahip üniversite mezunları olmasıdır. Vasıflı işgücünün kaybı, Ağrı’nın gelişimi açısından ciddi bir risk oluştururken, göç edenlerin gittikleri ülkelerde adaptasyon ve iş bulma konusunda da zorluklarla karşılaştığı gözlenmektedir” dedi. 

Yurtdışına yönelik göçlerin de önemli bir boyut kazandığını belirten Kaya, 1960’lardan itibaren Avrupa ülkelerine başlayan işgücü göçlerinin son yıllarda ABD ve Kanada gibi ülkelere yöneldiğini ifade etti. Özellikle Meksika üzerinden gerçekleşen göçlerle bu ülkelere giden Ağrılıların sayısının 2021-2024 yılları arasında yaklaşık 10 bin kişiye ulaştığı tahmininde bulundu.

Kaya, yurtdışına göç edenler arasında üniversite mezunu vasıflı bireylerin artışına dikkat çekerek, bu durumun Ağrı için önemli bir beyin göçü anlamına geldiğini söyledi. 

"Göç edenlerin gittikleri ülkelerde adaptasyon ve iş bulma konusunda zorluklar yaşadığını" belirten Kaya, vasıflı işgücünün kaybının Ağrı’nın gelişimi açısından ciddi bir risk olduğunu vurguladı.

Ağrı İçin Sürdürülebilir Çözümler Gerekli

Prof. Dr. Faruk Kaya, Ağrı’nın göç kaynaklı sorunlarını aşabilmesi için sürdürülebilir kalkınmaya dayalı projelere ihtiyaç duyduğunu belirtti. Modern tarım ve hayvancılık tekniklerinin geliştirilmesi, turizm potansiyelinin değerlendirilmesi ve ekonomik çeşitliliği artıracak sanayi projelerinin hayata geçirilmesinin önemine dikkat çeken Kaya, bu adımların göç dalgasını tersine çevirebileceğini ifade etti.