Liderlik savaşı yapay zekada: Çin mi kazanacak, ABD mi?

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Çin arasındaki ekonomik rekabet, artık doğrudan yapay zeka teknolojileri üzerinden şekilleniyor. Son yıllarda ticaret savaşlarıyla yoğunlaşan bu çekişme, teknolojik üstünlük mücadelesine dönüştü. Anadolu Ajansı’nın “ABD-Çin Teknoloji Yarışı” başlıklı dosya serisinde yer alan ilk haberde, yapay zekanın bu güç yarışında nasıl bir rol oynadığı detaylı şekilde ele alınıyor.

Yapay zeka araştırmalarında dünyada en çok yayın yapan ülke konumunda olan Çin, nicelik açısından ABD’nin önünde yer alsa da, Stanford Üniversitesi’nin yayımladığı Yapay Zeka İndeksi Raporu’na göre nitelikli, yani en çok atıf alan yayınlar açısından ABD liderliğini koruyor. ABD 50 yüksek atıf alan yayınla ilk sırada yer alırken, Çin bu listede 34 yayınla ikinci sırada bulunuyor.

Patent başvuruları açısından tablo tersine dönüyor. PatentPC verilerine göre Çin, küresel yapay zeka patent başvurularının yaklaşık %60’ını elinde bulundurarak bu alanda açık ara lider konumda. Bu durum, Çin’in 2030 yılına kadar yapay zekada küresel lider olma hedefini destekleyen ciddi bir gösterge.

Bu hedef doğrultusunda Çin, 2017 yılında yürürlüğe koyduğu “Yeni Nesil Yapay Zeka Geliştirme Planı” kapsamında yaklaşık 150 milyar dolarlık bir yerel yapay zeka endüstrisi kurmayı amaçlıyor. Ayrıca 8,2 milyar dolarlık bir ulusal yapay zeka fonu oluşturarak erken aşama projelere destek sağlıyor. Çin, bu yatırımları yalnızca doğrudan finansmanla sınırlı tutmuyor; aynı zamanda AR-GE hibeleri, vergi avantajları ve kamu projeleri aracılığıyla da özel sektörü güçlendiriyor.

ABD ise bu yarışta hız kesmiyor. Özellikle Donald Trump’ın yeniden başkan seçilmesinin ardından duyurulan Stargate Projesi ile ülke, yapay zeka altyapısına 500 milyar dolara kadar yatırım yapmayı planlıyor. OpenAI gibi teknoloji devlerinin bu projeye dahil olması, ABD'nin bu alanda ne kadar iddialı olduğunu gözler önüne seriyor.

AITools verilerine göre de dünya genelinde en çok kullanılan 10 yapay zeka aracından 7’si ABD menşeli. Listenin zirvesinde yer alan ChatGPT, aylık 4,7 milyar ziyaretçiye ulaşmış durumda. Çinli DeepSeek’in Ocak 2025’te kullanıcı sayısını %2.000’in üzerinde artırarak 268 milyon aylık kullanıcıya ulaşması, Çin’in bu yarışta hızlı yükselişini gösterse de, ChatGPT halen liderliğini koruyor.

Tüm bu veriler ışığında ABD ile Çin arasındaki yapay zeka savaşı sadece teknolojik değil, aynı zamanda ekonomik ve jeopolitik bir rekabetin yansıması olarak öne çıkıyor. İki ülke de bu alanda liderliği kaptırmak istemiyor ve büyük yatırımlar, stratejik projeler ve politik desteklerle avantaj elde etmeye çalışıyor.