Kod 22 Nedir?

Türkiye'de işçi-işveren ilişkileri, 4857 sayılı İş Kanunu (İK) ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) mevzuatı çerçevesinde düzenlenir. İş sözleşmesinin sona ermesi durumunda, işverenin SGK'ya bildirdiği "işten çıkış kodu" (fesih nedeni), işçinin kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve işsizlik maaşı gibi haklarını doğrudan etkiler. Bu haberimizde, kullanıcı sorgularında öne çıkan "Kod 22 nedir?", "22 kodu ile işten çıkarma nedir?", "Madde 22 nedir?" ve "Hangi kodlar tazminat alamaz?" sorularını detaylıca ele alacağız. Konuyu, resmi kaynaklar (SGK, İK) ve güncel uygulamalar (2025 itibarıyla) üzerinden inceleyerek, işçilerin ve işverenlerin hak kayıplarını önlemeye yönelik pratik bilgiler sunacağız.

Kod 22 Nedir? SGK İşten Çıkış Kodunun Anlamı

SGK, iş sözleşmesinin sona ermesini bildirmek için "Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesi" (İAB) formunda 40'tan fazla çıkış kodu kullanır. Bu kodlar, fesih nedenini kategorize eder ve hem SGK prim işlemlerini hem de İŞKUR işsizlik ödeneğini etkiler. Kod 22, SGK'nın resmi listesinde "Diğer nedenler" olarak tanımlanır. Yani, fesih nedeni diğer kodlara (örneğin, istifa, haklı fesih veya emeklilik) uymayan, genel veya belirsiz sebeplere dayanır.

• Kullanım Alanları:
  • İkale sözleşmesi (karşılıklı anlaşmalı fesih).
  • Arabuluculuk anlaşması sonucu çıkış.
  • İş sözleşmesinin devri veya statü değişikliği (örneğin, 4/a'dan 4/b'ye geçiş) gibi spesifik olmayan durumlar.
  • İşverenin "üretim azaltma" veya "ekonomik nedenler" gibi genel gerekçeleri.

Bu kod, "torba kod" olarak bilinir; çünkü somut bir kusur veya haklı neden içermez. İşveren, İAB'yi fesih tarihini izleyen 10 gün içinde SGK'ya bildirmelidir. Yanlış kod kullanımı, idari para cezası (2025'te 2943 TL civarı) veya hak kayıplarına yol açabilir.

22 Kodu ile İşten Çıkarma Nedir? Süreç ve Sonuçlar

22 kodu ile işten çıkarma, işverenin fesih bildirimini yazılı yapmasını ve nedeni açıkça belirtmesini gerektirir (İK Madde 19). Ancak kodun genel niteliği nedeniyle, tazminat ve maaş hakları belirsizdir – mahkeme veya arabulucuya taşınmadan netleşmez. Süreç şöyle işler:

1. Fesih Bildirimi: İşveren, yazılı noterde fesih sebebini (örneğin, "ekonomik zorluklar") belirtir. Savunma alınması zorunlu değildir (eğer kusur yoksa).
2. SGK Bildirimi: Kod 22 ile İAB gönderilir.
3. İşçinin Hakları:
   • Kıdem Tazminatı: Genellikle hak kazanılır (en az 1 yıl kıdem şartı), çünkü haklı fesih (kusur) değildir. Ancak ikale durumunda anlaşmaya bağlı.
   • İhbar Tazminatı: Bildirim süresine uyulmazsa ödenir (İK Madde 17).
   • İşsizlik Maaşı: Belirsiz; İŞKUR, somut delil (örneğin, arabuluculuk tutanağı) ister. Haklı fesih kanıtlanırsa alınır.

Örnek: Bursa'da bir lojistik firmasında çalışan bir işçi, 22 koduyla "üretim azaltma" nedeniyle çıkarıldı. Mahkeme, kıdem tazminatını onayladı, çünkü fesih geçerli nedene dayanıyordu. Ancak işsizlik maaşı için arabulucuya başvurdu.

Uyarı: Kod 22, kısa çalışma ödeneği (KÇÖ) veya nakdi ücret desteği dönemlerinde riskli; fesih yasağına aykırıysa ödeneğin iadesi talep edilebilir.

Madde 22 Nedir? İş Kanunu'nda Değişiklik Feshi

İK Madde 22, "Çalışma koşullarında değişiklik ve iş sözleşmesinin feshi"ni düzenler. Bu madde, işverenin çalışma koşullarını (ücret, görev, yer, saat) tek taraflı değiştirememesini hükme bağlar. Değişiklik, yazılı teklif ve 6 iş günü içinde kabul şartına bağlıdır.

• Temel Hükümler:
  • İşveren, değişikliği yazılı teklif eder; işçi kabul etmezse fesih hakkı doğar (süreli fesih, bildirimle).
  • Fesih için "geçerli neden" zorunlu (örneğin, ekonomik kriz). Aksi halde haksız fesih sayılır.
  • İşçi, 17-21. maddelere göre işe iade davası açabilir (1 ay içinde).

Madde metni (özet): "İşveren, esaslı bir değişikliği işçiye yazılı teklif eder... İşçi kabul etmezse, işveren geçerli nedeni yazılı açıklayarak feshedebilir."

Bu madde, Kod 22 ile bağlantılıdır; çünkü değişiklik feshi sıklıkla "diğer nedenler"e girer. 2025'te Yargıtay kararları, değişikliklerin "esaslı"lığını (örneğin, %20 ücret indirimi) sıkı denetliyor.

Hangi Kodlar Tazminat Alamaz? Kıdem, İhbar ve İşsizlik Maaşı Detayları

Tazminatsız çıkışlar, genellikle işçinin kusuru veya deneme süresiyle sınırlı. Aşağıdaki tablo, SGK kodlarına göre hakları özetler (2025 güncel). Kıdem tazminatı (İK 14): 1 yıl kıdem +18 yaş üstü. İhbar (İK 17): Bildirim süresi kadar maaş. İşsizlik maaşı (4447 sayılı Kanun): 90-300 gün prim + haklı fesih.

• Tazminatsız Kodlar (Genel): 1, 2, 3, 15, 16 (kıdem hariç), 29. Bunlar, işçinin kusuru veya sözleşme sonu durumları.
• İşsizlik Maaşı Alınamayan Kodlar: 1, 2, 3, 15, 29 (haklı neden yok).
• Not: Kod 22 belirsiz; İŞKUR, arabuluculuk tutanağı veya mahkeme kararıyla hak tanır. Fesih yasağı dönemlerinde (örneğin, KÇÖ) 4, 15, 16, 18, 22, 29 gibi kodlar riskli.

Güncel Durum ve Öneriler (2025)

2025'te, enflasyon ve ekonomik dalgalanmalar nedeniyle fesih kodları sık tartışılıyor. Yargıtay, Kod 22'de "geçerli neden"i (İK 18) zorunlu kılıyor; haksızsa işe iade hakkı doğar. X platformunda (eski Twitter) son tartışmalar, "22 kodu mağduriyeti"ni öne çıkarıyor – örneğin, bir kullanıcı ikale sonrası maaş alamama şikayeti paylaştı.

İşçilere Tavsiye: Fesih belgesini saklayın, 1 ay içinde arabulucuya başvurun (ücretsiz). Kıdem için SGK hizmet dökümünü kontrol edin. İşverenlere: Yanlış kod cezayı önlemek için avukat danışın. İAB'yi e-SGK üzerinden girin.

Bu bilgiler genel; somut durumunuz için SGK İl Müdürlüğü veya avukatla görüşün. Kaynak: SGK resmi sitesi, İK ve Yargıtay kararları. Daha fazla detay için SGK İşten Çıkış Kodları ziyaret edin. Haklarınızı bilin, adaleti ertelemeyin!