Kan testiyle alzheimer tespiti: Erzurum'da yürütülen proje heyecan yarattı

Erzurum Teknik Üniversitesi'nden (ETÜ) üç akademisyen, Alzheimer hastalığının erken teşhisi için umut vadeden bir projeye imza atıyor. TÜBİTAK tarafından desteklenen bu proje kapsamında, hastalığın henüz semptomları başlamadan bir damla kan üzerinden tespit edilebilmesi amaçlanıyor.

Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Enes Arslan, Matematik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Harun Selvitopi ve Temel Bilimler Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Murat Aydemir, Alzheimer hastalığını belirleyen toksik proteinleri kanda saptamaya yarayan bir test kiti geliştirmek üzere çalışıyor.

Doç. Dr. Mehmet Enes Arslan, hastalık üzerine uzun süredir ilaç ve teşhis odaklı araştırmalar yaptıklarını ifade ederek şunları söyledi:

“Kullanılan mevcut ilaçlar hastalığı tamamen tedavi edemiyor, sadece ilerlemesini yavaşlatıyor. Asıl sorun, teşhisin çok geç yapılması. Biz bu gecikmeyi ortadan kaldıracak, henüz semptomlar görülmeden hastalığı tespit edebilecek bir sistem üzerine çalışıyoruz.”

Arslan, projede geliştirdikleri özel moleküller sayesinde kanda bulunan Alzheimer ile ilişkili proteinleri çok düşük seviyelerde tespit edebildiklerini belirtti. Bu yöntemle, beyin görüntülemeye gerek kalmadan, yalnızca bir kan örneğiyle teşhis konulabileceğini vurguladı. Arslan şöyle devam etti:

“Bu çalışmayla, bir kişide Alzheimer hastalığının başlangıcı olup olmadığını tespit etmek için kandan alınan örneklerde toksik proteinlere bakıyoruz. Bu sayede erken teşhis mümkün olursa, tedavi de daha etkili hale gelebilir.”

Doç. Dr. Harun Selvitopi ise hesaplamalı yöntemlerle yüksek enerjiyle proteinlere bağlanabilen molekülleri belirlediklerini anlatarak şu bilgileri verdi:

“Sentez aşamasına geçtik ve deneysel çalışmalar başladı. Bu moleküllerin proteine bağlanma potansiyelleri, bize teşhis başarısı açısından kritik veri sağlıyor.”

Proje kapsamında geliştirilmekte olan test kitinin pratikte güvenilir sonuçlar vermesi için farklı moleküler yapıların denendiğini belirten Doç. Dr. Murat Aydemir ise, projeyi şu sözlerle değerlendirdi:

“Teorik temeli oldukça güçlü bir model üzerine çalışıyoruz. Ancak pratikte her şey teorideki gibi ilerlemeyebiliyor. Bu nedenle farklı uygulama yöntemleri ve optimizasyonlarla denge kurmaya çalışıyoruz. Amacımız, bu testi hem uygulanabilir hem de yaygın hale getirmek.”

Akademisyenler, çalışmanın ilk fazında önemli ilerleme kaydettiklerini, testin geliştirilmesi için kendi girişimleriyle bir şirket de kurduklarını ifade etti. Çalışmaların başarıyla sonuçlanması durumunda, Alzheimer’ın erken teşhisinde çığır açabilecek bir yöntemin sağlık sistemine kazandırılması hedefleniyor.