İşte Hindistan ve Pakistan arasındaki anlaşmazlığın perde arkası: Keşmir neden önemli?

Yetmiş Yıllık Gerilim: Keşmir Paylaşılamıyor

Keşmir, sadece coğrafi bir bölge olmanın ötesinde, Hindistan ve Pakistan arasındaki derin ve karmaşık anlaşmazlıkların sembolü haline gelmiştir. 1947'de İngiliz İmparatorluğu'nun çözülmesiyle başlayan bu ihtilaf, iki ülke arasındaki ilişkileri zehirlemiş ve bölgeyi sürekli bir gerilim ve çatışma ortamına sürüklemiştir. Peki, bu küçük Himalaya bölgesini bu kadar önemli kılan nedir? İşte, Keşmir sorununun perde arkası ve bitmeyen savaşın gizli yüzü...

Bağımsızlık ve Anlaşmazlığın Doğuşu

Hindistan ve Pakistan'ın 1947'de İngiltere'den bağımsızlıklarını kazanmaları, Keşmir sorununu tetikleyen temel olay olmuştur. Himalaya bölgesinde stratejik bir konuma sahip olan Keşmir, her iki ülke için de büyük önem taşımaktaydı. Bağımsızlık sürecinde, yerel prensliklere hangi ülkeye katılacakları konusunda serbest seçim hakkı tanınmıştı.

Keşmir'in Kaderi Belirsizliğini Koruyor

Nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan Keşmir üzerinde hem Pakistan hem de Hindistan hak iddia etmekteydi. Ancak, bölgenin tamamı iki ülkenin de kontrolünde değildi. Keşmir'in bir bölümü Çin'in egemenliği altındaydı, bu durum sorunu daha da karmaşık hale getiriyordu.

İki Seçenek Arasında Kalan Keşmir

Bağımsızlık sürecinde, Keşmir'in o dönemki lideri olan Hindu Maharaja Hari Singh, hangi ülkeye katılacağı konusunda kararsız kalmıştı. Pakistan ile ulaşım ve diğer hayati hizmetlerin devamlılığını sağlamak amacıyla geçici bir anlaşma imzalamıştı.

İşgal ve Askeri Yardım Çağrısı

Ekim 1947'de Pakistan'dan gelen silahlı grupların Keşmir'i işgal etmesi üzerine Maharaja Singh, Hindistan'dan askeri yardım talep etti. Hindistan'ın ilk Genel Valisi Lord Louis Mountbatten, Keşmir'in nihai statüsü belirlenene kadar geçici olarak Hindistan'a katılmasını destekliyordu.

"Katılım Belgesi" ve Bölgenin Paylaşımı

Maharaja Hari Singh, aynı ay "Katılım Belgesi"ni imzalayarak dış politika ve savunma gibi konularda Keşmir'in kontrolünü Hindistan'a devretti. Bu olay, Hindistan ve Pakistan arasındaki ilk Keşmir Savaşı'nın fitilini ateşledi. Savaşın ardından, Hint birlikleri bölgenin yaklaşık üçte ikisini kontrol altına alırken, Pakistan kuzeydeki geri kalan kısmı ele geçirdi.

Çin'in Aksai Chin'i İlhakı

Çin, 1950'li yıllarda Keşmir'in doğu bölgelerine girerek Aksai Chin olarak bilinen alanı işgal etti. 1962'de Hindistan ile yaşanan savaşın ardından Çin, bu bölgenin kontrolünü fiilen ele geçirdi.

Simla Anlaşması ve Kontrol Hattı

Hindistan ve Pakistan, 1972'de imzaladıkları "Simla Anlaşması" ile Keşmir'de günümüze kadar gelen "Kontrol Hattı"nı belirledi. Bu anlaşma, iki ülkenin sorunu barışçıl yollarla çözme niyetini ortaya koymaktaydı.

Tartışmalı Siyasi Statü

Keşmir'in siyasi statüsü, Hindistan ve Pakistan arasında hala çözülemeyen bir anlaşmazlık konusudur. Hindistan, Maharaja Singh'in imzaladığı "Katılım Belgesi"ne dayanarak bölgenin kendi topraklarının ayrılmaz bir parçası olduğunu savunmaktadır.

Pakistan'ın Referandum Talebi

Pakistan ise, Keşmir halkının kendi kaderini tayin etmesi için bir referandum düzenlenmesini talep etmektedir. Bu konuda Birleşmiş Milletler'in (BM) ilgili kararlarına atıfta bulunmaktadır.

Hindistan'ın Seçim Argümanı

Hindistan, Keşmirlilerin yıllardır yapılan seçimlerde oy kullanarak ülkenin bir parçası olduklarını teyit ettiklerini savunmaktadır. Ayrıca, Keşmir sorununun uluslararası platformlarda değil, doğrudan Hindistan ve Pakistan arasında müzakere yoluyla çözülmesi gerektiğini belirtmektedir.

Bağımsızlık İsteği

Keşmir halkının bir kısmı ise, hem Hindistan'ı hem de Pakistan'ı reddederek bağımsız bir devlet kurmak istemektedir.

Silahlı Direniş ve İç Çatışmalar

Keşmir'deki karmaşık durum, 1989'da patlak veren ve İslamcı grupların öncülük ettiği bir isyanla daha da derinleşmiştir. Bu isyan, bölgede Hindistan yönetimine karşı silahlı direnişe, kitlesel protestolara ve Pakistan destekli militan grupların yükselişine zemin hazırlamıştır.

Kanlı Çatışmalar ve Askeri Yetki Yasası

1990'lar boyunca süren çatışmalarda on binlerce insan hayatını kaybetmiştir. Hindistan, bölgedeki kontrolü sağlamak amacıyla tartışmalı bir askeri yetki yasası uygulamaya koymuştur. Bu yasa, ordu ve güvenlik güçlerine Keşmir'de geniş yetkiler tanımıştır.

Kargil Savaşı ve Savaşın Eşiğinden Dönüş

1999'da Keşmirli militanların sınırın Hindistan tarafına geçmesiyle Hindistan ve Pakistan güçleri arasında çatışma çıkmıştır. Taraflar, 2002 yılında savaşın eşiğinden dönmüştür.

Ticaret Hattı ve Yeni Delhi Karşıtı Eylemler

2008 yılında iki ülke, 60 yıl aradan sonra ilk kez Keşmir'deki Kontrol Hattı üzerinden bir ticaret hattı açmıştır. Ancak, 2010 yılında Hindistan kontrolündeki Keşmir'de çıkan Yeni Delhi karşıtı eylemlerde yüzden fazla genç hayatını kaybetmiştir.

Özerkliğin Kaldırılması

Hindistan Parlamentosu, 2019 yılında bölgeye belli ölçüde özerklik veren özel statüyü kaldırmıştır. Bu kararın ardından, Cemmu-Keşmir eyaleti, doğrudan federal hükümet tarafından yönetilen iki ayrı bölgeye ayrılmıştır.

Küresel Bir Endişe Kaynağı

Keşmir sorunu, nükleer silahlara sahip iki ülke arasında yaşandığı için uluslararası toplum için de büyük bir endişe kaynağıdır. ABD, Çin ve diğer büyük güçler, bölgedeki istikrarsızlığın küresel güvenliğe etkilerinden endişe duymaktadır.

"Dünyanın En Tehlikeli Yeri"

Hindistan ve Pakistan'ın 1998'de nükleer silah denemeleri yapması, Keşmir sorununu uluslararası alanda daha da ön plana çıkarmıştır. Eski ABD Başkanı Bill Clinton, Keşmir'i "dünyanın en tehlikeli yeri" olarak nitelendirmiştir.

Clinton, 2004 yılında yayımlanan otobiyografisinde Keşmir'e değinerek, bölgenin nükleer bir çatışma riski taşıdığını ve Hindistan ile Pakistan arasındaki bu sorunun çözülmesinin küresel barış için kritik olduğunu belirtmiştir. Kendi başkanlığı döneminde her iki ülkeyi de diyalog kurmaya teşvik etmiştir.

Çin Faktörü ve Sınır Anlaşmazlıkları

Çin'in Aksai Chin bölgesindeki varlığı ve Hindistan-Çin arasındaki sınır anlaşmazlıkları, Keşmir sorununu daha da karmaşık hale getirmektedir.

Uluslararası Çözüm Arayışları

BM ve diğer uluslararası kuruluşlar, soruna çözüm bulmak amacıyla arabuluculuk tekliflerinde bulunmuş olsalar da, Hindistan ve Pakistan bu meseleyi ikili bir sorun olarak görmekte ve dış müdahaleye sıcak bakmamaktadır.