Iğdır'da uydu vericisi takılan bozkır şahini 2,5 yılda 28 ülke dolaştı

Iğdır’ın Tuzluca ilçesine bağlı Yukarı Çıyrıklı köyündeki Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi, kıtalar arası göç eden kuş türlerinin rotalarını ortaya çıkaran çalışmalarıyla dikkat çekiyor. KuzeyDoğa Derneği’nin yürüttüğü uydu vericili kuş takip projesi kapsamında 9 Nisan 2023’te yakalanan bir bozkır şahinine (Buteo buteo vulpinus) takılan verici, kuşun 2,5 yılda 103 bin 456 kilometrelik olağanüstü bir yolculuğunu kaydetti.

Üç kıtada 28 ülkeye konuk oldu
Bozkır şahini, Iğdır’dan yola çıktıktan sonra Afrika, Asya ve Avrupa kıtalarında toplam 28 ülkeye uğradı. Türkiye’nin yanı sıra Botsvana, Zimbabve, Zambiya, Kongo, Tanzanya, Burundi, Ruanda, Uganda, Kenya, Güney Sudan, Etiyopya, Sudan, Cibuti, Yemen, Suudi Arabistan, Eritre, Mısır, İsrail, Ürdün, Lübnan, Irak, Suriye, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Kazakistan ve Rusya, şahinin rotasında yer aldı.

Uydudan alınan verilere göre kuş, en yüksek uçuşunu 5 bin 987 metre irtifada yaptı; saatte 109 kilometre hız ile de en hızlı uçuşunu gerçekleştirdi. Şahinin, Hazar Gölü, Kızıldeniz ve Victoria Gölü gibi büyük su kütlelerinin üzerinden geçmek yerine çevresinden dolanmayı tercih ettiği gözlemlendi.

Iğdır’dan Afrika’ya gidiş dönüş dört kez
Kuş, Rusya’nın kuzeyindeki Hantı-Mansi bölgesi ile Botsvana’nın Palapye şehri arasındaki yaklaşık 10 bin kilometrelik mesafeyi 2,5 yılda dört kez kat etti.
Bu yıl göç yolculuğuna 14 Eylül 2025’te Artvin’in Borçka ilçesinden Türkiye’ye giriş yaparak başlayan şahinin, iki gün sonra Kilis üzerinden Suriye’ye geçip Afrika’ya yöneldiği tespit edildi. Yaklaşık bir ay sonra Zambiya’nın Mkushi bölgesine ulaşan şahinin, burada kışı geçireceği bildirildi.

“Bozkır şahinleri Afrika’da kışlıyor”
KuzeyDoğa Derneği Başkanı, Koç ve Utah Üniversiteleri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Çağan Hakkı Şekercioğlu, Aras Kuş Cenneti’nin dünyanın en önemli göç noktalarından biri olduğunu belirterek bu alanın korunmasının hayati önemde olduğunu vurguladı.

Şekercioğlu, bugüne kadar 33 bozkır şahininin uydu vericisiyle takip edildiğini belirterek, “Bu çalışma, dünyadaki en kapsamlı bozkır şahini izleme projesi olabilir” dedi.

Uydu verilerinin, Türkiye’deki bozkır şahinlerinin çoğunun kışı Orta ve Güney Afrika’da geçirdiğini ortaya koyduğunu söyleyen Şekercioğlu, “Artık elimizde bu kuşların her yıl binlerce kilometreyi nasıl kat ettiğini, hangi rotaları kullandığını gösteren çok net veriler var. Iğdır’da taktığımız vericilerden gelen sinyaller şu an Kenya, Uganda, Kongo, Zambiya, Mozambik ve Botsvana’ya kadar ulaşıyor” ifadelerini kullandı.

Aras Kuş Cenneti’nin önemi
Aras Nehri Kuş Cenneti, Türkiye’nin en doğusundaki kuş göç yollarının kesiştiği noktada bulunuyor. Her yıl 200’ü aşkın türün gözlendiği bölge, sadece Türkiye için değil, Avrasya göç ekolojisi açısından da stratejik öneme sahip.

Şekercioğlu, “Bu bölge yalnızca bilimsel araştırmalar açısından değil, ekoturizm ve çevre bilinci açısından da korunmalı. Çünkü her kuşun rotası, iklim değişikliğine ve doğadaki dönüşüme dair bize paha biçilemez bilgiler sunuyor,” diye konuştu.

Bilim insanlarına göre, bozkır şahininin 28 ülkeyi kapsayan bu yolculuğu, Türkiye’deki göçmen yırtıcıların ekolojik dayanıklılığını ve küresel ölçekteki ekosistem bağlantılarını anlamak açısından benzersiz bir veri seti oluşturdu.