ibrahim anlaşmaları Nedir?

İsrail’in 7 Ekim 2023’te Gazze’ye başlattığı geniş çaplı askeri operasyonlar sonrasında bölgedeki jeopolitik dengeler yeniden sorgulanırken, dikkatler bir kez daha İbrahim Anlaşması ve bu anlaşmanın İslam ülkelerinin İsrail karşısındaki duruşunu nasıl şekillendirdiğine çevrildi.

İbrahim Anlaşması Nedir?
İbrahim Anlaşması, 13 Ağustos 2020’de Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile İsrail arasında imzalanan ve iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin resmen başlatılmasını öngören tarihi bir anlaşmadır. Bu adım, BAE’yi Mısır (1979) ve Ürdün'den (1994) sonra İsrail'le barış yapan üçüncü Arap ülkesi konumuna taşıdı. Aynı zamanda Körfez ülkeleri arasında İsrail’le diplomatik ilişki kuran ilk ülke oldu.

Anlaşmanın İçeriği ve Tepkiler
BAE medyası, anlaşmayla birlikte İsrail'in Batı Şeria’daki ilhak planını durdurduğunu öne sürse de, dönemin İsrail Başbakanı Netanyahu bu adımın geçici bir askıya alma olduğunu duyurdu. Anlaşma sonrasında Sudan ve Fas da benzer şekilde İsrail ile ilişkileri normalleştirdi.

İsrail ile normalleşme sürecine destek veren ülkeler anlaşmayı “barışçıl bir vizyon” olarak sunarken, Filistin yönetimi ve Hamas bu adımı “Filistinlilerin sırtına saplanan bir bıçak” olarak nitelendirdi. Anlaşmaya tepki olarak Filistin yönetimi, BAE’deki büyükelçisini geri çağırdı.

İslam Ülkeleri Neden Sessiz?
İsrail’in Gazze’deki saldırıları sonrası, İslam ülkelerinin yönetim kademelerinden yalnızca kınama açıklamaları gelirken, etkili bir yaptırım ya da diplomatik adım henüz atılmadı. İran, bu duruma tepki olarak İslam İşbirliği Teşkilatı üyelerine İsrail’e karşı petrol ambargosu uygulanması çağrısında bulundu. Ancak bu çağrı, somut bir karşılık bulmadı.

İslam Ülkeleri Arasında Anlaşmayı Kimler Destekledi?
İbrahim Anlaşması’na destek açıklamaları sadece BAE ile sınırlı kalmadı.

Mısır anlaşmayı “barış için olumlu bir adım” olarak değerlendirdi.

Bahreyn ve Suudi Arabistan başta olmak üzere birçok Körfez ülkesi ilk etapta olumlu sinyaller verdi.

ABD, bu süreci İran’a karşı oluşturulacak yeni bölgesel blok çerçevesinde destekledi.

Suudi Arabistan ve İsrail Normalleşmesi: Dondu Mu?
İsrail ve Suudi Arabistan arasında diplomatik ilişkiler bugüne dek kurulmamış olsa da, özellikle 2023 yılı ortasında iki ülke arasında ABD arabuluculuğuyla başlayan normalleşme görüşmeleri dikkat çekti. Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, “İsrail’le anlaşmaya her geçen gün daha da yaklaşıyoruz” ifadelerini kullanmıştı.

Ancak Gazze’ye yönelik saldırıların artmasıyla birlikte Riyad yönetimi, İsrail’le yürütülen normalleşme müzakerelerini askıya aldığını duyurdu. Reuters ve diğer kaynaklara göre Suudi Arabistan, İsrail-Hamas savaşı nedeniyle dış politikasını gözden geçirme kararı aldı.

İsrail-Filistin Geriliminin Gölgesinde İbrahim Anlaşması
İsrail’in el-Ehli Baptist Hastanesi’ne düzenlediği saldırıda 500'den fazla sivilin hayatını kaybetmesi sonrası, uluslararası kamuoyunda büyük infial oluşurken, İbrahim Anlaşması ile İsrail'le ilişkilerini derinleştiren ülkeler de eleştirilerin odağına yerleşti. İspanya gibi bazı Avrupa ülkelerinden, İsrail’e yönelik savaş suçu yargılaması çağrıları yükselirken, Arap dünyasının önde gelen devletlerinden sert yaptırımlar ya da ilişkileri kesme yönünde bir adım gelmedi.

Sonuç: Normalleşme Süreci Kırılma Noktasında
İbrahim Anlaşması, Orta Doğu’da diplomatik bir normalleşme süreci başlatmış gibi görünse de, Filistin meselesi çözülmeden bu süreç sürdürülebilir bir barış zeminine oturamıyor. İsrail’in Gazze’deki saldırıları, bu tür anlaşmaların meşruiyetini sorgulatırken, Arap halklarıyla yönetimler arasındaki tutum farkı da giderek belirginleşiyor.

Filistin meselesi, sadece diplomasi değil; aynı zamanda adalet ve tarihsel sorumluluk meselesi olarak önümüzde durmaya devam ediyor.

İbrahim Anlaşması'nın bölge barışına etkisi nedir?

İslam ülkeleri İsrail'e karşı nasıl daha etkin olabilir?

Suudi Arabistan'ın normalleşme sürecini askıya alma nedenleri nedir?