Haftanın günleri isimlerini nereden almıştır?
Haftanın günleri nasıl ortaya çıktı? Günler neye göre belirlenmiştir? Salı günü ismi nereden gelir? Günler nasıl bulundu?
Zamanı ölçmenin en temel yollarından biri olan haftalık döngü, bugün dünyanın dört bir yanında kullanılan ortak bir sistem. Ancak çoğumuzun ezbere bildiği Pazartesi, Salı, Çarşamba… gibi gün isimlerinin aslında oldukça ilginç ve derin kökenleri var. Peki bu isimler nereden geliyor? 7 günlük hafta fikri nasıl ortaya çıktı? Özellikle Salı günü neden bu isimle anılıyor?
7 GÜNLÜK HAFTA KİMİN FİKRİYDİ?
Haftanın yedi gün olması tesadüf değil. Bu sistemin kökeni, binlerce yıl öncesine, Babil uygarlığına kadar uzanıyor. Babil’de gökyüzündeki "7 kutsal cisim" yani Güneş, Ay, Mars, Merkür, Jüpiter, Venüs ve Satürn’ün her birine özel bir gün atfedilmişti. Böylece haftanın her günü bu gök cisimlerine ithaf edilmiş oldu. Bu anlayış zamanla Mezopotamya’dan Antik Yunan’a, oradan da Roma’ya geçti. Sonrasında Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam dünyası tarafından da benimsenerek bugünkü halini aldı.
GÜN İSİMLERİ TÜRKÇE’YE NASIL GEÇTİ?
Türkçedeki gün adlarının çoğu, Arapça’dan ve Farsça’dan etkilenerek şekillendi. Özellikle İslamiyet’in kabulünden sonra Pazar, Pazartesi, Salı, Çarşamba, Perşembe gibi gün adları günlük hayata yerleşti. Bu isimler, ticaret, pazar kurulma günleri ve dini geleneklere göre biçimlenmiştir.
‘SALı’ NE DEMEK, NEREDEN GELDİ?
Salı günü isminin kökeni Arapça’dan gelir. Arapça’da “الثلاثاء” (es-sulâsâ) şeklinde geçen bu kelime, haftanın üçüncü günü anlamındadır. Çünkü Arapça’da hafta Pazar (yani "Yevmü’l-Ahad") ile başlar. Dolayısıyla Salı, aslında haftanın üçüncü günü olur. Türkçeye geçerken "sulasa" ifadesi zamanla "Salı" haline dönüşmüştür.
HER GÜNÜN BİR ANLAMI VAR
Pazartesi: Aslen "Pazar ertesi" demektir, yani pazar gününden sonra gelen gün.
Salı: Arapça kökenli olup haftanın üçüncü günü anlamına gelir.
Çarşamba: Farsça “çahar-şenbe” yani dördüncü gün anlamında.
Perşembe: Farsça “penç-şenbe” yani beşinci gün.
Cuma: Arapça "toplanma" anlamındaki “cum’a” kelimesinden gelir; Müslümanların cemaatle namaz kıldığı gün.
Cumartesi: “Cuma ertesi” anlamındadır.
Pazar: Hristiyanlıkta dinlenme ve ibadet günü olduğu için Latince “dies Dominica”dan gelen “bazargâh” üzerinden Türkçeye evrilmiştir. Ayrıca eski dönemlerde halkın alışveriş yaptığı gün olduğundan bu adla anılmıştır.
GÜNLERİ KİM BULDU?
Günlerin isimlerini ilk koyan uygarlık Babil ve sonrasında Roma olmuşsa da, günlerin sayı olarak haftalık sisteme oturtulması dini ve göksel inanışlarla şekillenmiştir. Özellikle İslamiyet’in ardından Arapça kökenli isimler geniş coğrafyalara yayılmış, Türkler de bu isimleri kültürel geçişle benimsemiştir. Ancak bazı gün adlarında Farsça etkisi çok daha belirgindir.
Bakmadan Geçme
