Asporça Hatun Kimdir?
Asporça Hatun, asıl adıyla Prenses Asporsha, Bizans İmparatoru II. Andronikos Paleologos’un kızıdır. Doğum tarihi kesin olarak bilinmeyen Asporça Hatun, Osmanlı Beyliği’nin ikinci hükümdarı Orhan Gazi’nin ikinci eşi olarak Osmanlı tarihine geçti.
Bizans İmparatoru Andronikos, Osmanlı akınlarını durdurmak ve siyasi denge sağlamak amacıyla kızını Orhan Gazi ile evlendirdi. Ancak bu evlilik, beklenenin aksine Osmanlı–Bizans mücadelesini sona erdirmedi ve Osmanlı ilerleyişi devam etti.
Orhan Gazi ile Evliliği ve İslamiyet’i Kabulü
Asporça Hatun’un en büyük oğlu Şehzade İbrahim’in 1310 yılında doğmuş olması, evliliğin bu tarihte ya da kısa bir süre öncesinde gerçekleştiğini göstermektedir. Evliliğin ardından Asporça Hatun, Orhan Gazi’nin ilk eşi Nilüfer Hatun gibi İslamiyet’i kabul ederek Müslüman oldu.
Bu evlilikten dünyaya gelen çocukları şunlardır:
Şehzade İbrahim
Şehzade Şerefullah
Selçuk Hatun
Fatma Hatun
Bazı Bizanslı ve Türk tarihçiler, kaynaklarda adı geçmeyen başka çocuklarının da olabileceğini ifade etmektedir.
Asporça Hatun’un Vakfiyesi ve Hayır İşleri
Asporça Hatun, 1323 yılında kurduğu vakfiye ile Osmanlı tarihinin ilk hayırsever hanım sultanlarından biri olarak öne çıktı. Vakfiyesinde oğlu Şehzade İbrahim’i mütevelli olarak tayin etti.
Vakfiyede yer alan dikkat çekici şartlar arasında:
Pazartesi ve cuma geceleri üç hafızın Kur’an okuması
Ramazan ve Kurban Bayramlarında fakirlere yemek dağıtılması
Kandil gecelerinde kandillerin yakılması
yer alıyordu. Bu yönüyle Asporça Hatun, halk tarafından sevilen ve saygı duyulan bir figür haline geldi.
Ayrıca kaynaklarda, Osman Gazi’nin gelini Asporça Hatun’a Narlı kapaklı firengili köyler ve çeşitli araziler hibe ettiği bilgisi de yer almaktadır.
Asporça Hatun’un Ölümü ve Mezarı
Orhan Gazi’nin 1362 yılında vefatının ardından, tahta Nilüfer Hatun’dan doğan I. Murad geçti. Asporça Hatun’un oğlu Şehzade İbrahim, I. Murad’ın saltanatını kabul etmeyerek isyan etti ve bu isyan sonucunda idam edildi.
Asporça Hatun, Orhan Gazi’den sonra bir süre daha yaşamış ve vefatının ardından Bursa’da Orhan Gazi Türbesi’ne defnedilmiştir. Ancak yüzyıllar içinde yaşanan deprem ve yangınlar nedeniyle 19. yüzyılda yapılan düzenlemeler sonucunda, Asporça Hatun ve oğlu Şehzade İbrahim’in lahitleri bugün Osman Gazi Türbesi’nde bulunmaktadır.
Orhan Gazi’nin Eşleri Kimlerdir?
Tarihi kaynaklara göre Orhan Gazi’nin bilinen eşleri şunlardır:
Nilüfer Hatun (Holofira) – Bizans kökenli, I. Murad’ın annesi
Asporça Hatun – Bizans İmparatoru II. Andronikos’un kızı
Theodora Kantakuzenos – Bizans İmparatoru VI. Ioannes Kantakuzenos’un kızı
Bu evlilikler, Osmanlı’nın erken döneminde siyasi ittifaklar ve diplomatik ilişkiler açısından büyük önem taşımıştır.
Sonuç
Asporça Hatun, Bizans sarayından Osmanlı hanedanına gelin gelmiş, İslamiyet’i kabul etmiş, hayır işleriyle öne çıkan ve Osmanlı tarihinin önemli kadın figürlerinden biridir. Kuruluş Orhan dizisiyle yeniden gündeme gelmesi, Osmanlı’nın kuruluş dönemindeki siyasi evlilikleri ve kadınların tarihsel rolünü bir kez daha hatırlatmıştır.
