Erzincan'ın Depreme En Dayanıklı Bölgeleri Hangisi?

Erzincan’ın Deprem Gerçeği ve Coğrafi Konumu

Erzincan, Türkiye’nin en aktif deprem kuşaklarından biri olan Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde yer almaktadır. Bu hat, doğudan batıya uzanarak Erzincan’ı doğrudan etkileyen en önemli sismik zonlardan biridir. Tarih boyunca birçok büyük deprem yaşayan şehir, 1939 ve 1992 yıllarında meydana gelen sarsıntılarla ciddi hasarlar görmüştür. Ancak şehirde yapılan jeolojik çalışmalar, her bölgenin aynı risk seviyesinde olmadığını göstermektedir.

Erzincan’ın coğrafi yapısı, hem ova hem de dağlık alanlardan oluşur. Bu çeşitlilik, zemin türlerinde de farklılık yaratır. Ova tabanında yer alan alüvyon dolgu zeminler depremin etkisini büyütebilirken, kayalık ve sert zeminlere sahip dağlık kesimler daha az sarsıntı hisseder. Bu nedenle şehirde bazı mahalleler ve ilçeler, jeolojik açıdan daha güvenli olarak değerlendirilmektedir.

Zemin Yapısı Deprem Riskini Nasıl Etkiliyor?

Erzincan Ovası, geçmişte akarsu birikintileriyle oluşmuş alüvyon yapıda bir zemine sahiptir. Bu tür zeminler, deprem dalgalarının büyümesine neden olarak binalarda hasar riskini artırabilir. Buna karşın şehrin kuzey ve doğu kesimlerinde bulunan kaya tabanlı zeminler, depreme karşı daha dirençlidir.

Uzmanlara göre Erzincan’ın zemin yapısı açısından en avantajlı bölgeleri, sert kaya tabakalarının yoğun olduğu alanlardır. Kaya zemin, deprem enerjisini hızlı biçimde dağıtarak sarsıntı etkisini azaltır. Ayrıca bu tür zeminlerde sıvılaşma riski düşüktür. Bu özellik, binaların temel stabilitesini korumasına yardımcı olur.

Zemin türü kadar yapı kalitesi de büyük önem taşır. Erzincan’da yeni imar planları kapsamında, zemin etüdü yapılmadan hiçbir yapı ruhsatı verilmemektedir. Bu uygulama, deprem güvenliği açısından son derece önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.

Erzincan’da Depreme Karşı Görece Güvenli Bölgeler

Erzincan merkezinde ve çevresinde yapılan zemin analizlerine göre, şehrin bazı mahalleleri ve ilçeleri depreme karşı daha dayanıklı özellikler göstermektedir. Merkezdeki Mengücek, Yeni Mahalle, Ersevenler ve Bahçelievler bölgeleri, kayalık zemin yapısı ve yeni yapılaşma düzenlemeleriyle öne çıkmaktadır. Bu mahallelerde modern mühendislik standartlarına uygun konut projeleri hayata geçirilmiştir.

İlçe bazında bakıldığında, Kemaliye, Refahiye ve Üzümlü bölgeleri, coğrafi olarak fay hattına daha uzak ve daha sağlam zemin üzerinde yer almaktadır. Özellikle Kemaliye, hem yüksek rakımı hem de sert kaya yapısıyla sarsıntıların etkisini en az hisseden ilçelerden biridir. Refahiye de benzer şekilde dağlık yapısıyla öne çıkarken, Üzümlü ilçesi ova zeminine yakın olmasına rağmen düzenli yapılaşma politikaları sayesinde risk düzeyini minimize etmektedir.

Şehir genelinde, dağlık ve yüksek kotta bulunan alanlar depreme karşı doğal bir avantaj taşır. Buna karşın Erzincan Ovası’nın merkezinde yer alan yerleşimlerde, zemin hareketlerinin daha yoğun hissedilmesi nedeniyle yapı kalitesi ve denetim büyük önem taşır.

Kentsel Dönüşüm Çalışmaları ve Deprem Güvenliği Önlemleri

Erzincan, geçmişte yaşadığı yıkıcı depremlerden sonra yapı güvenliği konusunda Türkiye’nin en disiplinli şehirlerinden biri haline gelmiştir. Özellikle 1992 depreminden sonra yapılan yeniden imar planları, şehirdeki yapı stoğunun büyük ölçüde yenilenmesini sağlamıştır.

Bugün Erzincan’da inşa edilen tüm yeni yapılar, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’ne uygun olarak projelendirilmektedir. Beton kalitesi, taşıyıcı sistem denetimi ve temel zemin etütleri zorunlu hale getirilmiştir. Ayrıca şehir genelinde belirli riskli bölgelerde kentsel dönüşüm çalışmaları hızla sürmektedir.

Bu dönüşüm kapsamında, özellikle zemin sıvılaşma riski yüksek bölgelerdeki eski yapılar yıkılarak, yerlerine modern ve depreme dayanıklı konutlar inşa edilmektedir. Şehrin kuzey ve doğu yönünde yapılan yeni yerleşim alanları ise, daha sağlam zemin yapısı üzerine kurulmaktadır.

Uzman Görüşleri ve Vatandaşlara Öneriler

Deprem uzmanları, Erzincan’da yaşayan vatandaşlara konut alırken veya kiralarken mutlaka zemin etüt raporlarını incelemeleri gerektiğini vurguluyor. Ayrıca yapı denetim firmalarından alınan raporların kontrol edilmesi, binanın taşıyıcı sisteminin yönetmeliklere uygunluğunun sorgulanması büyük önem taşıyor.

Jeoloji mühendisleri, Erzincan’da yüksek kotta, kaya zeminli alanların tercih edilmesini öneriyor. Ayrıca kentsel dönüşüm kapsamındaki bölgelerde yeni yapılaşmaların, geçmişteki hatalardan ders alınarak daha güvenli şekilde planlandığı belirtiliyor.

Erzincan, aktif bir fay hattı üzerinde yer almasına rağmen, son yıllarda yapılan zemin etütleri, yeni yapı yönetmelikleri ve kentsel dönüşüm projeleri sayesinde deprem güvenliği açısından önemli bir yol kat etti. Mengücek, Ersevenler, Bahçelievler ve Yeni Mahalle gibi bölgeler, zemin sağlamlığı ve modern yapı standartlarıyla depreme karşı en dayanıklı alanlar arasında gösterilmektedir. Şehir, geçmiş tecrübelerini bilimsel planlamayla birleştirerek daha dirençli bir geleceğe hazırlanıyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım