Ekran bağımlılığı çocukların gelişimini nasıl etkiliyor?

Yaz tatilinin başlamasıyla birlikte çocuklar ve gençler evde daha fazla vakit geçirmeye başlıyor. Bu süreçte dijital ekranlara olan ilgi de belirgin şekilde artıyor. Uzmanlar, dijital ekran kullanımının çocuk ve gençler üzerindeki etkileri konusunda aileleri uyarıyor. Özellikle sosyal medya, dijital oyunlar ve video içerikleri uzun süreli maruz kalındığında psikolojik ve fizyolojik sağlığı tehdit edebiliyor.

İstanbul Medipol Üniversitesi’nden Prof. Dr. Arzu Yükselen, teknolojinin hayatın ayrılmaz bir parçası olduğunu kabul etmekle birlikte, çocuklar için yaşa uygun kullanım sınırlarının mutlaka belirlenmesi gerektiğini vurguluyor. Yükselen, "0-3 yaş grubunda teknolojiyi hiç önermiyoruz. 3-6 yaş arasında etkileşimli şekilde, sınırlı ve aile eşliğinde kullanım öneriyoruz. Okul çağı ve ergenlik döneminde ise süre mutlaka kontrol altında olmalı. Sınır koymak yasak koymak demek değil, rehberlik etmektir," değerlendirmesinde bulunuyor.

İstanbul Medipol Üniversitesi’nden Doç. Dr. Başak Gezmen ise sosyal medyanın çocuklar üzerindeki psikolojik etkilerine dikkat çekiyor. Gezmen, "Sosyal medya içerikleri çocukların dikkatini dağıtıyor, bağımlılık oluşturabiliyor. Bu içerikler gerçeklikten kopmalarına neden olarak konuşma ve beslenme bozuklukları, hatta taklit davranışlarla şiddet eğilimleri gibi olumsuz sonuçlar doğurabiliyor," diyor.

Üsküdar Üniversitesi’nden Prof. Dr. Gül Esra Atalay da sosyal medya kullanımının sadece süreyle değil, içerikle de sınırlandırılması gerektiğini belirtiyor. Atalay, "Sosyal medya, kullanıcıyı sürekli bildirimler ve içeriklerle meşgul ederek bilişsel yorgunluk yaratır. Bu durum hem çocuk hem yetişkinler için dikkat dağınıklığı, uykusuzluk ve motivasyon kaybı gibi sorunlara yol açabilir," diyerek ebeveynleri daha dikkatli olmaya davet ediyor.

İbn Haldun Üniversitesi’nden Prof. Dr. Sefa Bulut, yaz tatilinin plansız geçirilmesi durumunda çocukların sosyal medya ve dijital oyunlara yöneldiğini ifade ediyor. "Bu durum çocukların uyku düzenlerini bozar, fiziksel hareketsizlik yaratır ve sosyal ilişkilerden uzaklaşmalarına neden olur. Aileler yaz dönemini çocuklara sorumluluk kazandıracak ve fiziksel etkinlikler sunacak şekilde planlamalı," önerisinde bulunuyor.

Yeşilay Genel Başkanı Prof. Dr. Mücahit Öztürk de ailelerin dijital bağımlılığı “geçici bir dönem” olarak görmemesi gerektiğini vurguluyor. “Dijital bağımlılık, tıpkı diğer bağımlılıklar gibi ciddi bir sorundur. Yaz ayları bu konuda riskin arttığı dönemlerdir. Ebeveynler hem örnek olmalı hem de dijital içerikleri sınırlayan planlar yapmalı,” ifadelerini kullanıyor.

Uzmanlara göre, yaz tatilinde çocukların ekran karşısında geçirdiği süre 1-2 saatle sınırlandırılmalı ve mümkünse teknolojiden uzaklaştırılarak doğayla iç içe sosyal ortamlarda vakit geçirmeleri sağlanmalı. Ayrıca, ebeveynlerin kendi ekran alışkanlıklarını da gözden geçirmeleri ve çocuklara sağlıklı dijital davranışları modellemeleri büyük önem taşıyor.