Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan Sözleşmeli Üretimin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’te değişiklik yapılmasına dair düzenleme, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Düzenlemeyle birlikte, Türkiye’nin önemli hayvansal ürünlerinden biri olan tiftik, ilk kez sözleşmeli üretim kapsamına alındı. Bu kapsamda tiftik alım ve satım süreçlerine ilişkin süreler ve taraf yükümlülükleri yeniden tanımlandı.
Yönetmelikle getirilen en temel yeniliklerden biri, tiftikte sözleşme süresinin 6 aydan az, 1 yıldan fazla olamaması oldu. Böylece üretici ile alıcı arasındaki ticari ilişkilerin daha planlı, öngörülebilir ve hukuki çerçeveye uygun şekilde yürütülmesi amaçlanıyor.
Düzenleme, üretim sözleşmelerinin teslim süresine yönelik de değişikliğe yer verdi. Buna göre üretici ve alıcı tarafından imzalanan sözleşmenin bir nüshası üreticide, bir nüshası alıcıda kalacak; üçüncü nüsha ise imza tarihinden itibaren 30 iş günü içinde üreticinin kayıtlı bulunduğu il veya ilçe tarım müdürlüğüne teslim edilebilecek. Bu süre önceki uygulamaya kıyasla uzatılarak taraflara daha geniş hareket alanı sağlandı.
Yönetmelik, hayvansal üretim kapsamında çiğ süt ve tiftik, su ürünleri avcılığı ve diğer tarımsal ürünler için sözleşme imzalama zamanlarını da yeniden tanımladı. Buna göre çiğ süt ve tiftikte sözleşmeler ürün tesliminden önce yapılacak; su ürünlerinde ise türün avlanma yasağına göre sözleşme dönemi belirlenecek.
Sözleşmeli tohumluk üretimine ilişkin maddelerde ise üreticiye verilen materyallerin tüm haklarının tohum üreticisine ait olduğu vurgulandı. Üretici, bu materyalleri bilgi ve onay dışında üçüncü kişilere devredemeyecek; aksi durumda ilgili kanunlar kapsamında cezai işlem uygulanacak.
Hayvancılık alanında örgütlü üretici birliklerine de yeni yetkiler tanındı. Merkez birliği düzeyinde örgütlenmesini tamamlamış, Bakanlıktan izinli tarımsal amaçlı hayvancılık örgütleri, kendi üyesi adına sözleşmeli üretim süreçlerini yürütme hakkına sahip olacak. Bu adımın, özellikle küçük ölçekli üreticilerin pazara erişimini kolaylaştırması hedefleniyor.
Yönetmelikte öne çıkan bir diğer madde, fesih süreçlerinin bildirim zorunluluğu oldu. Buna göre sözleşmeler, tarafların karşılıklı uzlaşısıyla herhangi bir sebep belirtilmeksizin feshedilebilecek; ancak fesih işlemi 30 iş günü içinde ilgili il veya ilçe tarım müdürlüğüne bildirilmek zorunda olacak.
Su ürünleri yetiştiricileri açısından da önemli düzenlemeler yapıldı. Sözleşmeye konu üretimi gerçekleştirecek kişilerin Bakanlıktan onaylı yetiştiricilik belgesine veya balıkçı gemileri için ruhsat tezkeresine sahip olması zorunlu olacak. Ayrıca üretim kapasitesi, belgeye kayıtlı tür ve miktarla sınırlı tutulacak. Kotalı türlerde ise üretim miktarı, gemiye tahsis edilen kota ile uyumlu olmak zorunda olacak.
Yeni düzenleme, Türkiye’de sözleşmeli üretim sisteminin kapsamını genişleterek hayvansal üretim alanında daha güçlü bir izleme ve planlama mekanizması oluşturmayı hedefliyor. Özellikle tiftik üreticilerinin gelir istikrarının artırılması ve piyasa dalgalanmalarından daha az etkilenmesi bekleniyor.
