Depremde panik değil hazırlık hayat kurtarır

Bilkent Şehir Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Görkem Karakaş Uğurlu, depreme psikolojik hazırlığın, afet anındaki korku ve panik düzeyini azaltmada kritik rol oynadığını belirtti. Antalya’da düzenlenen bir etkinlikte Anadolu Ajansı muhabirine değerlendirmelerde bulunan Uğurlu, deprem korkusunun insanlar üzerinde huzursuzluk, gerginlik ve uykusuzluk gibi etkiler yaratabildiğine dikkat çekti.

Deprem anında yaşanan bedensel belirtilerin olağan olduğuna değinen Uğurlu, “Kalbin hızla çarpması, tansiyonun yükselmesi, terleme, titreme, ateş basması, hatta dona kalma hissi... Bunlar vücudun hayatta kalmaya yönelik doğal tepkileridir. Aslında bu durumlar, kaç ya da savaş tepkisinin bir parçasıdır” dedi.

Bu tepkilerin doğal olduğunu, ancak sürekli deprem olacakmış gibi bir kaygıyla yaşamanın psikolojik sağlığı bozabileceğini ifade eden Uğurlu, böyle durumlarda profesyonel destek alınmasının önemli olduğunu vurguladı.

Depreme hazırlıklı olmanın sadece fiziksel değil, psikolojik boyutunun da olduğunu dile getiren Uğurlu, aile içi iletişimin ve çocuklara yönelik bilinçlendirmenin önemine değindi:

“Çocuklarımıza depremi konuşarak anlatmalıyız. Depremin bir yer hareketi olduğunu, bunun yüzeyde sarsıntılara yol açabileceğini basit bir dille anlatmak gerek. Bu anlatımlar, ev halkının da afet anında bilinçli ve koordineli hareket etmesini sağlar.”

Uğurlu’ya göre, evde düzenli olarak deprem tatbikatları yapılması, süreci yönetmede büyük fayda sağlıyor. “Evde deprem anını 10-15 kez canlandırmak oldukça kıymetli” diyen Uğurlu, bu sayede insanların ani kararlar yerine, daha önceden öğrenilmiş davranışları otomatik olarak uygulayabileceğini belirtti.

“Deprem anında düşünme ve plan yapma yetimiz baskılanır. Bu yüzden zihin, daha önce deneyimlediği davranışlara yönelir. Eğer daha önce evin neresinden çıkacağımızı, nerede toplanacağımızı, hangi eşyaların tehlikeli olabileceğini defalarca gözden geçirmişsek, kriz anında panik yerine harekete geçme olasılığımız artar.”

Deprem tatbikatlarının hayati önemde olduğunu belirten Uğurlu, bu hazırlıkların sadece can güvenliği açısından değil, psikolojik sağlamlık açısından da değerli olduğunu vurguladı. Hazırlıksızlık hâlinde insanlar korkuyla pencereye ya da balkona yönelerek yaralanmalarla karşı karşıya kalabiliyor.

“Hazırlığımızı yaparsak, davranışsal olarak pratiğe dökülmüş bir kaçış planımız olursa, riskli tepkiler azalır. Elbette panik tamamen sıfırlanamaz, çünkü bu içgüdüseldir. Ancak doğru bilgi, bilinç ve pratik sayesinde tehlike minimuma indirilebilir.”

Uğurlu’nun önerisi açık: depremi konuşmaktan ve hazırlık yapmaktan kaçmayın. Çünkü bilinçli bireyler, afet anlarında sadece kendi hayatlarını değil, çevresindekilerin de güvenliğini sağlayabilecek en önemli kaynaktır.