Demir eksikliği çocuklarda beyin gelişimini nasıl etkiliyor?

Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hematoloji ve Onkoloji Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Meryem Albayrak, “26 Kasım Dünya Demir Eksikliği Günü” kapsamında yaptığı açıklamada demir eksikliğinin hem dünyada hem Türkiye’de yaygın görülen önemli bir halk sağlığı problemi olduğunu vurguladı. Dünya Sağlık Örgütü verilerini hatırlatan Albayrak, dünya genelinde yaklaşık 2 milyar insanın demir eksikliğinden etkilendiğini belirtti.

Türkiye’de özellikle çocukluk döneminde ve kadınlarda demir eksikliğine sık rastlandığını ifade eden Albayrak, yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkan eksikliğin etkilerinin çok daha belirgin olduğunu söyledi. Albayrak, demirin beyin gelişimindeki rolüne işaret ederek şu değerlendirmede bulundu:

“Demir eksikliği ülkemizde de sık görülen problemlerden biri. Çocukluk çağında beyin gelişiminin ilk 2 yılında oluşan demir eksikliği, gelecekte çocukların akademik başarısını, davranış şekillerini, motor gelişimini ve bilişsel fonksiyonlarını olumsuz etkiliyor. Bu nedenle demir eksikliğinden korunmak, tedavi etmek ve farkına varmak bizim görevimiz.”

Kadınlarda gebelik sürecinde demir eksikliğinin ayrı bir önem taşıdığını ifade eden Albayrak, eksikliğin hem anne hem bebek açısından çeşitli riskler oluşturduğuna dikkat çekti. Gebelikte görülen demir eksikliğiyle ilgili araştırmaların Japonya ve ABD gibi ülkelerde sürdüğünü belirten Albayrak şöyle devam etti:

“Gebelikteki demir eksikliğine bağlı olarak otizm, hiperaktivite, gelişme geriliği, akademik performansta düşüklük ve davranış bozuklukları gibi sorunların ileride çocuklarda karşımıza çıkma olasılığı artıyor. Bu durumda otizm görülme sıklığını şu anda söylemek doğru değil ama bu konuyla ilgili çalışmalar var ve bu çalışmalarda en azından sıklığın arttığı gösterilmiş.”

Demir eksikliğinin sadece çocuklar ve kadınlarla sınırlı olmadığını, erkeklerde de özellikle beslenme yetersizliği nedeniyle yaygın şekilde görüldüğünü belirten Albayrak, yaşam kalitesini düşüren etkilerine dikkat çekti. Özellikle yaşlı erkeklerde bilişsel gerileme riskinin arttığını söyledi.

Beslenmenin demir eksikliğiyle mücadelede kritik bir noktada olduğuna işaret eden Albayrak, yumurta, kırmızı et ve sakatat gibi demir açısından zengin besinlerin önemine değindi. Türkiye’de uygulanan “Demir Gibi Türkiye Projesi”nin çocuk sağlığı için önemli bir uygulama olduğunu hatırlatarak şunları kaydetti:

“Beslenmeyi düzelttikten sonra takviye ilaçlarla bunu düzeltebiliyoruz. Ülkemizde ‘Demir Gibi Türkiye Projesi’ kapsamında çocuklara 4 aylıktan 1 yaşına kadar demir takviyesi ücretsiz veriliyor. Bu takviyelerin düzenli olarak kullanılması, kontrollerin aksatılmaması gerekiyor. Ayrıca küçük çocuklarda aşırı süt tüketimi, yetişkinlerde ise yoğun çay ve kahve tüketimi demir eksikliğini artıran faktörler arasında.”

Albayrak, demir eksikliği ve demir eksikliği anemisi arasındaki farkın toplum tarafından bilinmesinin önemli olduğunu belirtti ve her iki durumun da düzenli takip ve doğru beslenme alışkanlıklarıyla kontrol altına alınabileceğini vurguladı.