Boraltan faciası nedir?
Boraltan Faciası, 1945 yılında Türkiye'ye sığınan 195 Azerbaycanlı Sovyet askerinin Sovyetler Birliği'ne iade edilmesinden sonra sınırda katledilmesi olayıdır.
Bu olay, Türkiye’nin II. Dünya Savaşı sonrası Sovyetler ile ilişkilerinde yaşadığı en trajik ve tartışmalı dönüm noktalarından biri olarak bilinir.
Olayın Arka Planı
Yer: Aras Nehri üzerindeki Boraltan Köprüsü (Türkiye–Azerbaycan sınırı).
Tarih: 1945, II. Dünya Savaşı’nın hemen sonrası.
Konu: Sovyet ordusundan ayrılan Azerbaycanlı askerler, Türkiye’ye sığınarak can güvenliği talep etti.
Türkiye’nin kararı: Sovyetler Birliği ile mütekabiliyet (karşılıklılık) ilkesi gereği bu askerler iade edildi.
Sonuç: İade edilen 195 Azerbaycanlı asker, köprüden geçtikten hemen sonra Sovyetler tarafından kurşuna dizilerek öldürüldü.
Tarihsel Önemi
Utanç sahnesi: Olay, Türkiye’de “Boraltan Faciası” veya “Boraltan Köprüsü Katliamı” olarak anılır.
Siyasi bağlam: İsmet İnönü döneminde yaşanan bu olay, Türkiye’nin Sovyetler karşısındaki zorunlu diplomatik tavizlerinden biri olarak görülür.
Toplumsal hafıza: Azerbaycanlı askerlerin “Bizi siz öldürün ama Ermenilere bırakmayın” sözleri, olayın trajik boyutunu simgeleyen en çok aktarılan cümlelerden biridir.
Olayın Özeti Tablosu
Unsur Detay
Tarih 1945
Yer Boraltan Köprüsü, Aras Nehri
Taraflar Türkiye – Sovyetler Birliği
Olay 195 Azerbaycanlı askerin iadesi
Sonuç Sovyetler tarafından kurşuna dizilerek öldürülmeleri
Önemi Türkiye–Sovyet ilişkilerinde trajik bir dönüm noktası
