Ayna testi nedir?
Ayna testi nasıl yapılır? Ayna testi nedir tıpta? Ayna testi ile kendini tanıdığı anlaşılan hayvan hangisidir? Kırmızı nokta deneyi nedir ve ne anlama gelir?
Ayna Testi Nedir?
Ayna testi, bir hayvanın veya bir kişinin, ayna görüntüsünün kendisine ait olduğunu anlayıp anlamadığını ölçen bir bilimsel deneydir. Bu test, bireyin öz farkındalık yeteneğine sahip olup olmadığını anlamak için yapılır. Kısacası, testin amacı, deneklerin aynadaki görüntüyü başka bir canlı olarak değil, kendi yansıması olarak algılayıp algılamadığını belirlemektir.
Ayna testinin tıpta doğrudan bir teşhis aracı olarak kullanımı yaygın değildir. Ancak psikolojide, özellikle gelişim psikolojisinde, bebeklerin ve küçük çocukların öz farkındalık gelişimini takip etmek için önemli bir gösterge olarak kullanılır.
Ayna Testi Nasıl Yapılır?
Deney, genellikle üç aşamada gerçekleştirilir:
- Aynaya Alıştırma Aşaması: Hayvan veya insan, bir aynanın bulunduğu ortama konulur ve aynaya tepkileri gözlemlenir. Bu aşamada, çoğu hayvan aynadaki yansımasını başka bir canlı sanarak tehditkâr veya sosyal davranışlar (saldırmak, kur yapmak vb.) gösterebilir.
- İşaretleme Aşaması: Denek, anestezi altında veya dikkatini dağıtarak, yüzünün veya vücudunun görünür bir yerine (genellikle alnına veya kulak arkasına) belirgin, kokusuz bir işaret (kırmızı nokta veya leke) konulur.
- Gözlem Aşaması: Denek tekrar aynanın önüne getirilir. Eğer denek, aynaya bakarken işareti fark eder ve kendi vücudundaki lekeyi silmeye veya dokunmaya çalışırsa, bu, aynadaki görüntünün kendisine ait olduğunu anladığına ve öz farkındalık yeteneğine sahip olduğuna işaret eder. Eğer sadece aynadaki görüntüye dokunuyorsa, bu kendisinin farkında olmadığı anlamına gelir.
Kendini Tanıdığı Anlaşılan Hayvanlar ve Kırmızı Nokta Deneyi
Ayna testini başarıyla geçen ve dolayısıyla kendini tanıdığı anlaşılan hayvanlar şunlardır:
- Şempanzeler
- Orangutanlar
- Goriller
- Bonobolar (Büyük insansı maymunlar)
- Yunuslar
- Katil Balinalar (Orca)
- Asya Fillerinin bazıları
- Saksağanlar (Memeli olmayan ilk hayvan)
Kırmızı Nokta Deneyi
"Kırmızı nokta deneyi", ayna testinin en bilinen uygulamasıdır. Testin bu versiyonunda, deneğin yüzüne kırmızı, kokusuz bir boya veya işaret konulur. Amacı, deneğin aynadaki yansımasını inceleyerek yüzündeki bu yeni işareti fark edip etmediğini gözlemlemektir. Eğer denek, aynaya bakarken elini kendi yüzündeki kırmızı noktaya götürüp onu silmeye çalışırsa, bu eylem bilişsel öz farkındalığın bir kanıtı olarak kabul edilir. Bu, bireyin zihinsel bir tasviri (aynadaki görüntü) ile fiziksel gerçekliği (kendi vücudu) arasında bir bağlantı kurabildiğini gösterir.
Bakmadan Geçme
