Avarız Vergisi Neden Sürekli Hale Geldi?
Avarız vergisi, Osmanlı Devleti'nde başlangıçta olağanüstü durumlarda (savaş, doğal afetler gibi) ortaya çıkan ihtiyaçları karşılamak amacıyla toplanan bir vergi türüydü. Ancak zamanla bu vergi, devletin azalan gelirleri ve artan giderleri nedeniyle sürekli hale gelmiştir.
Avarız vergisinin sürekli hale gelmesinin başlıca nedenleri şunlardır:
- Uzayan Savaşlar ve Artan Giderler: Osmanlı Devleti'nin 17. yüzyıldan itibaren içine girdiği uzun süreli savaşlar, devletin maliyesini ciddi şekilde zorlamıştır. Savaş masraflarının sürekli artması ve geleneksel gelir kaynaklarının yetersiz kalması, devleti yeni ve sürekli gelir arayışına itmiştir. Avarız vergisi de bu süreçte geçici olmaktan çıkıp daimi bir gelir kapısı haline gelmiştir.
- Merkezi Otoritenin Zayıflaması: Merkezi otoritenin zayıflamasıyla birlikte eyaletlerdeki denetim azalmış, bu da vergilerin düzenli ve adil bir şekilde toplanamamasına yol açmıştır. Devlet, azalan gelirlerini telafi etmek için avarız gibi olağanüstü vergileri daha sık ve düzenli toplama yoluna gitmiştir.
- Ekonomik Bozulma: Osmanlı ekonomisinde yaşanan bozulma, para değerinin düşmesi, enflasyon ve tarımsal üretimin düşüşü gibi faktörler, devletin gelirlerini olumsuz etkilemiştir. Bu durum, devletin giderlerini karşılamak için yeni ve sürekli gelir kaynaklarına yönelmesini zorunlu kılmıştır.
- Nakdi İhtiyaç: Başlangıçta ayni (mal veya hizmet olarak) ve bedeni (işgücü olarak) olarak da alınabilen avarız vergisi, zamanla nakit ihtiyacının artmasıyla tamamen nakdi bir vergiye dönüşmüştür. Bu da devletin acil nakit ihtiyaçlarını karşılamak için bu vergiye daha fazla başvurmasına neden olmuştur.
Avarız vergisinin sürekli hale gelmesi, özellikle I. Mahmud döneminde (1730-1754) belirginleşmiştir. Bu dönemde yaşanan uzun savaşlar ve azalan gelir kaynakları, avarız vergisinin kalıcı bir vergi niteliği kazanmasına yol açmıştır.
Sonuç olarak, avarız vergisi başlangıçtaki "olağanüstü hal vergisi" niteliğini kaybederek, Osmanlı Devleti'nin değişen siyasi ve ekonomik koşullarına uyum sağlamak amacıyla sürekli bir gelir kaynağına dönüşmüştür. Bu durum, halk üzerindeki vergi yükünü de önemli ölçüde artırmıştır.
Bakmadan Geçme
