Ağrı'nın zenginliği toprak altında mı kalıyor? Uzmanlardan sürdürülebilirlik uyarısı

Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Faruk Kaya, turizmci Andrew Jones ile birlikte Doğubayazıt’ta gerçekleştirdiği saha çalışmasında Ağrı Dağı, Üzengili Köyü’ndeki Nuh’un Gemisi siluetine sahip doğal formasyon ve İshak Paşa Sarayı’nı inceledi.

Prof. Dr. Kaya, ziyaretin ardından yaptığı açıklamada, Ağrı Dağı ve çevresinin eşsiz bir turizm potansiyeline sahip olmasına rağmen hak ettiği ilgiyi göremediğini belirtti. Prof. Dr. Kaya, “Zenginlik içinde yoksulluk: Kaderine terk edilen Ağrı Dağı ve çevresi” başlıklı değerlendirmesinde, bölgenin doğal, kültürel ve tarihi zenginliklerine dikkat çekti. 

Kaya, her adımında tarihin, inancın ve doğanın izlerini taşıyan bu coğrafyanın, sürdürülebilir turizm planlamasından yoksun olması nedeniyle yeterince değerlendirilemediğini ifade etti.

“Ağrı, adeta zenginlik içinde yoksulluk yaşayan bir il görüntüsünde. Türkiye’nin en yüksek zirvesine sahip Ağrı Dağı, hem jeolojik yapısı hem de Nuh Tufanı inancıyla dünya çapında bir değere sahip. Ancak son yayımlanan gelişmişlik endeksinde Ağrı 81. sırada yer alıyor. Bu tablo, potansiyel ile gerçeklik arasındaki farkı açıkça ortaya koyuyor.”

Kaya, Ağrı Dağı ve çevresinde turizmin plansız yürütüldüğünü vurgulayarak, sürdürülebilirlik anlayışıyla hazırlanacak bir “Ağrı Dağı ve Çevresi Turizm Master Planı”nın artık bir gereklilik olduğunu belirtti.

Böyle bir planın, doğaya ve kültürel mirasa zarar vermeden bölgenin kalkınmasına katkı sağlayacağını ifade eden Kaya, “Ağrı Dağı sadece bir doğal oluşum değil, aynı zamanda insanlık tarihinin en eski inançlarından birine ev sahipliği yapan kutsal bir simgedir.” dedi.

“1959’da Doğubayazıt’ın Telçeker Köyü yakınlarında keşfedilen gemi biçimli doğal formasyon, Nuh’un Gemisi efsanesine atfediliyor ve hâlâ uluslararası ilgiyi canlı tutuyor. 1960’ta Walt Disney’in bu bölgeye yatırım yapmak istemesi bile buranın potansiyelini gösteriyor. Ancak ne yazık ki o yıllarda bu fırsat değerlendirilemedi.”

Kaya, dünyada ABD’nin Kentucky eyaletinde, Hong Kong’da ve Hollanda’da Nuh’un Gemisi temalı müzelerin milyonlarca turist çektiğini, oysa bu inancın kökeninin Ağrı’nın eteklerinde yer aldığını vurguladı.

Küresel ısınmanın etkisiyle Ağrı Dağı’nın zirvesindeki buzulların her geçen yıl azaldığını hatırlatan Kaya, bu durumun hem çevresel hem kültürel bir uyarı olduğunu belirtti.

“Ağrı Dağı sessizce değişiyor, ama biz bu değişimi yeterince ciddiye almıyoruz. Doğal mirasımızı korumak ve tanıtmak için artık zaman kaybetmemeliyiz.”

Prof. Dr. Kaya, bölgenin doğal ve manevi mirasının sadece Türkiye için değil, tüm insanlık için değer taşıdığını vurgulayarak şu sözlerle açıklamasını tamamladı:

“Ağrı Dağı taş, kar ve buzuldan ibaret değil; binlerce yıllık inancın, umudun ve insanlık tarihinin sessiz tanığıdır. Onu korumak ve tanıtmak, yalnızca bölge halkı için değil, ülkemiz ve insanlık için bir sorumluluktur.”