- Haberler
- Ağrı Keşfet
- Ağrı'nın Tutak ilçesindeki aşiretler ve köylere dağılımı
Ağrı'nın Tutak ilçesindeki aşiretler ve köylere dağılımı
Doğu Anadolu'nun kadim ilçelerinden biri olan Tutak, Ağrı'nın toplumsal dokusu en zengin yerleşim yerlerinden biri olma özelliğini taşıyor.
Doğu Anadolu’nun kadim ilçelerinden biri olan Tutak, Ağrı’nın toplumsal dokusu en zengin yerleşim yerlerinden biri olma özelliğini taşıyor. Dağlık ve engebeli arazisiyle dikkat çeken bu ilçe, sadece coğrafi yapısıyla değil, aynı zamanda çok sayıda aşiretin bir arada yaşadığı kültürel mozaiğiyle de öne çıkıyor. Bölgede geçmişten bugüne devam eden aşiret sistemi, hem sosyal ilişkilerde hem de yerel kimliklerde büyük rol oynuyor.
Tutak Nasıl Bir Yer?
Ağrı şehir merkezine yaklaşık 40 kilometre uzaklıkta yer alan Tutak, dağ köyleri, yaylaları ve zengin etnik yapısıyla dikkat çeken bir ilçedir. Ekonomisi büyük oranda hayvancılığa dayanan bölgede, tarım da önemli bir geçim kaynağıdır. İlçede yaşayan halk, genellikle aşiret bağlarıyla şekillenen topluluklar halinde örgütlenmiş durumda. Bu bağlar, toplumsal dayanışmayı güçlendirdiği gibi, geleneklerin korunmasında da etkili rol oynuyor.
Tutak’taki Aşiretler
Tutak ilçesinde yerleşik olan başlıca aşiretler şunlardır:
Sîpkî
Mankî
Şêx
Memanî
Karapapak (Ecem)
Redkan
Xelesinî
Etmanekî
Bîrîmî
Azîzî
Jîrkî
Cemaldinî
Ecoyî
Benzoya
Çixurî
Berjêrî
Cumkî
Hemoyî
Qilgî
Qaskî
Şemski
Recebî
Aqubî
Xwêytî
Dilxêrî
Bêrtî
Siwîdî
Şadi
Mexsoya
Sêwîdya
Batkî
Kurdkî
Bu aşiretlerin bazıları ilçedeki hemen hemen her köyde yaygın şekilde görülürken, bazıları daha az sayıda haneyle temsil edilmektedir.
Köylere Göre Aşiret Dağılımı
Tutak’taki aşiretlerin yerleşim alanları köy köy şu şekilde sıralanabilir:
Yoğun Sîpkî Aşiretinin Bulunduğu Köyler:
Batmış, Bişe, Boşik, Cemalvêrdî, Çelebaşiya, Çîrê, Elxo, Esmer, Goma Kazo, Gundikê Zozo, Hêbo, Kalê, Kanîdirêj, Koşka Jêrê ve Jorê, Lalyûsûf, Mîrze, Qubik, Qereaxaç, Qerexan, Qerexalita Jorê/Jêrê, Reşê, Şemê, Şêx Koran, Şêx Zîlan, Topê, Xivê
Mankî Aşiretinin Yoğun Olduğu Yerleşimler:
Berdav, Birco, Brûsko, Êngîkoy, Goma Kazo, Hasûna, Hecîûsiv, Koşka Jêrê/Jorê, Meter, Mezre, Mizraqa, Qerê, Qundîn, Şêx Koran, Tikme, Topê, Xivê
Karapapak (Ecem) Aşiretinin Yoğun Olduğu Köyler:
Bendûrya, Boşik, Dêrika Hecî Îso, Esmer, Gomik, Gultepe, Hoxan, Meleşemdîn, Mûsik, Şemê, Şêx Zîlan, Sîncan, Tetıka, Xanik
Diğer Önemli Aşiretlerin Görüldüğü Yerleşimler:
Şêx: Birco, Bişe, Hecîûsiv, Gundikê Elxêz, Koşka Jêrê, Qerecan
Memanî: Berdav, Birco, Cemalvêrdî, Elecexan, Hasûna, Koşka Jêrê, Koşka Jorê, Mîrze
Redkan: Bırnibılax, Çelo, Qundîn, Xanik
Etmanekî: Gundikê Çarbera, Hasûna
Azîzî: Hasûna, Şemê
Cemaldinî: Mizraqa, Tikme, Qerxelixa Şêx Remezan
Xelesinî: Adekend, Hacîbotî, Hecîûsiv, Nadirşêx, Noxtilî, Xivê
Bîrîmî: Kanîdirêj, Mıledirêj, Milan, Xivê
Şadi & Benzoya: Qereaxaç
Çixurî: Koşka Jorê, Mûşiya
Berjêrî: Koşka Jêrê, Meter
Cumkî: Mûşiya
Qilgî: Nadirşêx, Qerxelixa Şêx Remezan
Ecoyî: Koşka Jêrê, Tetıka
Recebî: Kalê
Aqubî: Tetıka Jorê
Dilxêrî, Bêrtî, Siwîdî: Qerecan
Kurdkî: Xivê
Geleneksel Yapı Modern Dönemde de Etkili
Tutak ilçesi, çok sayıda aşiretin bir arada yaşadığı, karma ve zengin bir kültürel yapıya sahip bir yerleşimdir. Aşiretler, bölgedeki sosyal ilişkiler, evlilikler, yardımlaşma ve hatta yerel karar alma süreçlerinde etkin roller oynamaktadır. Bu yapı, bir yandan geleneklerin korunmasını sağlarken, diğer yandan bölgenin toplumsal çeşitliliğini canlı tutmaktadır.
Zamanla modern yaşamın etkileri görülse de, Tutak’ta aşiret yapısının hem köylerde hem de kasaba merkezinde sosyal hayatın temel belirleyicisi olmaya devam ettiği görülmektedir. Bu özelliğiyle Tutak, sadece Ağrı’nın değil, Türkiye’nin aşiret temelli toplumsal yapısını anlamak isteyenler için dikkat çekici bir örnek sunmaktadır.
Bakmadan Geçme





