Ağrı'nın Patnos ilçesinde aşiretler ve köylere dağılım haritası

PANOS / PATNOS: Doğu Anadolu'nun Aşiretlerle Yoğrulmuş Toprakları

Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan ve Ağrı ilinin en kalabalık ilçelerinden biri olan Patnos, yalnızca coğrafi ve ekonomik yapısıyla değil, aynı zamanda tarihsel derinliğe sahip aşiret dokusuyla da dikkat çeken bir yerleşim merkezidir. Binlerce yıldır çeşitli halkların yaşadığı bu topraklar, özellikle Kürt aşiret kültürünün canlı bir şekilde yaşatıldığı ender bölgelerden biridir.

Patnos’un demografik yapısı, köyler ve mezralara göre dağılmış çok sayıda aşiretin bir arada yaşadığı karmaşık ama bir o kadar da zengin bir sosyal yapıyı barındırır. Bu aşiretler arası ilişkiler, akrabalık bağları, ortak gelenekler, zaman zaman yaşanan rekabetler ve tarihsel göçlerin etkisiyle şekillenmiştir.

Patnos İlçesindeki Başlıca Aşiretler

İlçede nüfusu öne çıkan aşiretler arasında şu isimler yer almaktadır:
Memanî, Asî, Berjêrî, Etmanekî, Redkan (ve kolları: Kolozî, Temexarî), Şemskî, Celalî, Hemdikî, Pinaşî, Sîpkî, Mîrekî, Merxurî, Ecoyî, Sorî, Şêx, Tirtopî, Xelîkan, Nezoyî, Seyîtkî, Aqubî, Hewıdî gibi çok sayıda aşiret, ilçe genelinde farklı köy ve mezralarda yerleşiktir.

Köylere Göre Aşiret Dağılımı

(Alfabetik düzende, köy isimleri ve yerleşik aşiretler listelenmiştir)

• Akçaören (Axcewêran): Asî, Ecoyî
• Aktepe (Axtepe): Memanî, Asî, Sorî, Berjêrî
• Andaçlı (Babiya): Memanî, Pinaşî, Asî, Hemdikî
• Atalay (Garisa): Pinaşî
• Avazırav Mezrası (Gundikê Avazirav): Etmanekî
• Aydemir (Daydok): Asî
• Baştarla (Gurgure): Asî
• Bozoğlak (Nenecanî): Hemdikî, Kolozî (Redkî/Zîllî), Pinaşî, Asî
• Çaputlu (Çawtilî): Merxurî
• Çavuşköy (Çawîş): Redkan, Berjêrî, Asî
• Çimenli (Serdagul): Nezoyî
• Dedeli: Heyderî, Celalî, Berjêrî, Hemdikî, Ecoyî
• Değirmendüzü (Gamêşvan): Etmanekî, Pinaşî, Badillî, Berjêrî, Asî, Sîpkî, Mîrekî
• Demirören (Daydok): Asî
• Doğansu (Siltanmût): Merxurî, Ecoyî, Berjêrî, Sîpkî, Mîrekî
• Düzceli (Pinaşya): Memanî
• Eskikonak (Girêkom): Berjêrî, Mîrekî
• Eyêsor Mezrası (Gundikê Eyêsor): Etmanekî
• Gençali (Gênceli): Pinaşî
• Gökçeali (Extereşan): Memanî
• Göçmez (Zomik): Etmanekî, Pinaşî
• Güvercinli (Eşara Jorê): Asî
• Hacılı (Xaçuli): Tirtopî
• Hasandolu: Celalî
• Hozdemir (Hozdemır): Şêxhesenî
• Koçaklar (Marmus): Pinaşî
• Kızıltepe (Gundık): Memanî
• Kızkapan (Qizqapan): Etmanekî, Pinaşî
• Kılıçgedik (Xanık): Redkan
• Köseler (Kosa): Şemskî, Asî
• Kuruyaka (Eşur): Memanî
• Meydandağı (Xırındas): Asî
• Mollaibrahim (Melle Brahim): Hewıdî
• Ortadamla (Acinîya Ortê): Pinaşî
• Örendik (Kurdegaz): Mîrekî
• Pirömer (Pîromer): Asî, Celalî
• Sağrıca (Kuçeka): Asî
• Sarıdibek (Kolık): Asî
• Suluca (Lisor / Liysor): Seyîtkî, Asî
• Susuz (Avtine): Berjêrî, Remedotkî
• Şêrvanşêx / Oyacık (Şîrvanşêx): Memanî, Berjêrî, Şêx, Hemdikî
• Tanyeli (Mıç): Aqubî
• Tezekend (Yeşilyurt): Hemdikî, Ecoyî
• Üçoymak (Xweşiya): Memanî
• Ürküt (Hurkît): Memanî
• Yalçınkaya (Qizilqaya): Etmanekî, Şemskî, Redkan (Temexarî)
• Yukarıdamla (Acinîya Jorê): Pinaşî
• Aşağıdamla (Acinîya Jêrê): Hemdikî
• Yukarıgöçmez (Zomika Jorê): Xelkî (Xelîkan)
• Zincirkale (Avegan): Şêx
• Zirekli: Berjêrî, Sorî

Aşiret Yapısının Bölgesel Önemi

Patnos’taki bu aşiret yapısı, sadece etnik ya da sosyal bir nitelik taşımaz; aynı zamanda bölgedeki geleneksel liderlik ilişkilerini, düğün, yas, bayram gibi ritüelleri ve hatta yerel siyaseti şekillendiren önemli bir unsurdur. Köylerdeki aşiret kimliği; dayanışmayı, aidiyeti ve kültürel sürekliliği koruyan temel taşlardan biridir.