Ağrı'nın Hamur ilçesinde aşiretler ve köylere dağılım

XAMÛR (HEWARAN) / HAMUR: Sessiz Dağların Ardındaki Aşiret Haritası

Doğu Anadolu’nun kalbinde yer alan Hamur ilçesi, Ağrı il merkezine en yakın ilçelerden biri olmasına rağmen, kendi içinde derin bir tarihi, kültürel ve toplumsal yapıyı barındırmaktadır. Dağlarla çevrili coğrafyası, tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlayan halkı, köklü gelenekleri ve özellikle aşiret yapısıyla dikkat çeker.

Hamur’daki aşiret yapılanması, bölge halkının kimliğini belirleyen temel unsurlardan biri olarak yüzyıllardır varlığını sürdürmektedir. Her köyde ya da mezrada, belirli bir aşiretin ağırlığı vardır ve bu toplumsal örgütlenme biçimi, hem günlük yaşamda hem de sosyal ilişkilerde etkisini sürdürmektedir.

Hamur’da Yerleşik Başlıca Aşiretler

İlçede yerleşik olan belli başlı aşiretler arasında şunlar öne çıkmaktadır:
Etmanekî, Hemdikî, Mikaîlî, Redkan, Mala Bekir (Pîrebadî), Nezoyî, Ecoyî, Mîrekî, Celalî, Bekiran, Delkî, Îskî, Çetoyî, Motî, Memanî, Baroyî, Benîştî, Lewendî (Hemdikî), Sîpkî (bereka Xelesinî), Bêrtî, Sakî.

Bu aşiretler, bazı köylerde tek başına bulunurken, bazı yerleşim birimlerinde ise birkaç aşiret bir arada yaşamaktadır.

Köylere Göre Aşiret Dağılımı

(Köyler alfabetik sıralamayla sunulmuştur)

• Abdiçıkmaz (Evdîçixmez): Etmanekî
• Aşağıaladağ (Qola Jêrê): Etmanekî
• Aşağıderedibi (Masteka Jêrê): Etmanekî
• Aşağı Gözlüce (Mendelixê Jêrê): Nezoyî
• Aşağı Yenigün (Reboçiyê Jêrê): Nezoyî
• Ayvacık (Xîlka): Hemdikî, Etmanekî
• Beklemez (Keçela): Hemdikî
• Ceylanlı (Evdê): Mala Bekir (Pîrebadî)
• Çağlayan (Eşûrgewk): Lewendî (Hemdikî)
• Çayır (Kasê): Mala Bekir (Pîrebadî)
• Demirkapı (Qerewil): Mikaîlî
• Danakıran (Taneqiran): Mikaîlî
• Ekincik (Çivrik): Nezoyî
• Esenören (Pîrzeynel): Etmanekî
• Erdoğan (Şikeft): Hemdikî
• Gümüşkuşak (Sêvo): Hemdikî
• Göller (Penceruk): Redkan
• Hatun Komu Mah. (Goma Xatûnê): Ecoyî
• İs Mezrası (Gundikê Îs): Hemdikî
• Kandildağı (Şêxtokıl): Baroyî, Mikaîlî
• Kaçmazköy (Geluta): Redkan, Mikaîlî, Celalî
• Kamışlı (Qamûşlî): Mala Bekir (Pîrebadî)
• Karadoğu (Xinzîra): Hemdikî
• Karakazan (Korko): Etmanekî
• Karaseyidali (Qereseyîdelî): Benîştî, Mikaîlî
• Karlıca (Şoşik): Îskî, Redkan, Çetoyî
• Kaynaklı (Penceruk): Redkan
• Kaçmazköy Mez. (Goma Duderî): Mikaîlî
• Kılıç (Şehîda): Memanî
• Köşk (Koşk): Mîrekî
• Mollahasan Mezrası (Melehesen): Etmanekî
• Musabey (Mûsabeg): Etmanekî
• Nezoyî yerleşimleri: Mendelixê Jêrê, Mendelixê Jorê, Reboçiyê Jorê, Kaniya Herî, Şeynok
• Polikoy Mezrası: Etmanekî
• Quni, Qiyale, Pencerûk, Kar, Şılopılo, Şirikaya Jorê/Jêrê Mezraları: Tamamı Etmanekî
• Redkan ağırlıklı yerleşimler: Paşvan, Malxas, Şorık, Penceruk
• Sarıbuğday (Paşvan): Redkan
• Selim Mezrası: Etmanekî
• Seyithanbey (Seyîtxanbeg): Bekiran, Nezoyî, Delkî
• Süleymankümbet (Silêmankumbet): Etmanekî
• Şoşik (Karlıca): Îskî, Redkan, Çetoyî
• Tatlısu (Gurgure): Mala Bekir (Pîrebadî)
• Tazeköy (Gundê Teze): Mala Bekir (Pîrebadî)
• Tükenmez (Malxas): Redkan, Mikaîlî, Sîpkî (bereka Xelesinî), Motî
• Üst Aladağ (Qola Jorê): Etmanekî
• Üst Deredibi (Masteka Jorê): Etmanekî
• Üst Gözlüce (Mendelixê Jorê): Nezoyî
• Üst Yenigün (Reboçiyê Jorê): Nezoyî
• Yapılı (Şeynok): Nezoyî
• Yuvacık (Mîlka): Hemdikî, Etmanekî
• Alakoyun (Xaçuli): Bekiran
• Yayla (Bûbê): Mala Bekir (Pîrebadî)
• Yukarı Seyîtxanbeg Mez. (Goma Duderî): Mikaîlî

Hamur’un Sosyal Yapısında Aşiretlerin Rolü

Hamur’da aşiretler, yalnızca demografik yapı açısından değil; aynı zamanda yerel siyaset, tarımsal üretim, toplumsal yardımlaşma ve geleneklerin sürdürülmesi bakımından da etkili yapılardır. Düğünler, taziyeler, toplumsal kararlar gibi birçok sosyal süreçte aşiretler arası denge önemli rol oynar. Hamur’un her köyü, bu bölgenin kadim hafızasını taşıyan bir aşiret kimliğiyle bütünleşmiştir. Coğrafyanın sessizliği altında yatan bu sosyolojik zenginlik, ilçeyi Doğu Anadolu’nun kültürel açıdan en özgün yerlerinden biri yapmaktadır.