Ağrı'nın En Küçük İlçesi Hangisi?
Doğu Anadolu Bölgesi'nin en sert iklimine sahip illerinden biri olan Ağrı, geniş coğrafyasına rağmen nüfus dağılımı açısından oldukça farklı bir yapıya sahiptir.
Ağrı’nın En Küçük İlçesi Hangisi? Nüfusu, Yüzölçümü ve Ekonomik Yapısıyla Dikkat Çeken İlçe
Doğu Anadolu Bölgesi’nin en sert iklimine sahip illerinden biri olan Ağrı, geniş coğrafyasına rağmen nüfus dağılımı açısından oldukça farklı bir yapıya sahiptir. Bazı ilçeleri yoğun nüfusa ve ekonomik canlılığa sahipken, bazıları ise küçük yerleşim alanları ve kısıtlı ekonomik imkanlarıyla öne çıkar. 2025 yılı itibarıyla yapılan değerlendirmelere göre, Ağrı’nın en küçük ilçesi Tutak değil, Hamur olarak öne çıkmaktadır. Hem nüfus hem de yüzölçümü bakımından diğer ilçelere kıyasla daha küçük olan Hamur, sakin yaşam tarzı ve doğayla iç içe yapısıyla tanınır.
Hamur: Ağrı’nın Nüfus ve Yüzölçümü Bakımından En Küçük İlçesi
Ağrı şehir merkezine yaklaşık 17 kilometre uzaklıkta bulunan Hamur ilçesi, hem konum hem de yüzölçümü bakımından ilin en küçük idari birimlerinden biridir. 2025 yılı itibarıyla nüfusu yaklaşık 18 bin civarındadır. Coğrafi olarak dağlık bir yapıya sahip olan ilçe, geniş tarım alanlarına sahip olmasa da tarıma dayalı küçük ölçekli üretim faaliyetleriyle geçimini sağlamaktadır.
Hamur’un küçük yapısı, yerleşim düzenini de oldukça sade hale getirmiştir. İlçe merkezi dışında birkaç köy ve mezradan oluşan idari yapı, nüfusun büyük kısmının kırsal bölgelerde yaşadığı bir sistemi oluşturur. Bu durum, tarım ve hayvancılığın ilçenin ana geçim kaynağı olmasında önemli rol oynar.
Tarım ve Hayvancılık İlçenin Ekonomisini Ayakta Tutuyor
Hamur’un ekonomik hayatı büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayanır. İlçede iklim şartlarının sert olması nedeniyle yılın büyük bölümünde tarımsal faaliyetler sınırlı şekilde yürütülür. Buna rağmen arpa, buğday, patates ve yem bitkileri en çok ekilen ürünler arasındadır.
Hayvancılık ise Hamur halkının temel geçim kaynağıdır. İlçede küçükbaş hayvancılık yaygın olup, özellikle koyun ve keçi yetiştiriciliği ön plandadır. Yaz aylarında yaylalarda yapılan süt ve peynir üretimi, köy ekonomisinin canlanmasını sağlar. Üretilen süt ürünleri, hem yerel pazarlarda hem de çevre ilçelerde satışa sunularak ek gelir oluşturur.
Son yıllarda Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından verilen küçük ölçekli hibe destekleriyle birlikte Hamur’da modern hayvancılığa geçiş çalışmaları da hız kazanmıştır. Bu destekler, özellikle genç nüfusu üretime yönlendirme açısından önem taşımaktadır.
Coğrafi Konum ve Ulaşım Kolaylığı Avantaj Sağlıyor
Hamur, küçük bir ilçe olmasına rağmen Ağrı şehir merkezine yakınlığıyla dikkat çeker. Yaklaşık 15–20 dakikalık bir kara yolu mesafesiyle ulaşılabilen ilçe, bu özelliği sayesinde ticaret ve hizmet sektöründe bazı avantajlara sahiptir.
İlçeden Ağrı–Van karayoluna doğrudan bağlantı bulunması, ulaşım açısından Hamur’a stratejik bir konum kazandırır. Bu avantaj, özellikle tarım ürünlerinin taşınması ve kırsal bölgelerle merkez arasındaki ticaretin kolaylaşmasını sağlar.
Bununla birlikte, Hamur’un küçük yüzölçümü, ulaşım ve altyapı yatırımlarının daha hızlı hayata geçirilmesine imkan tanımaktadır. Son yıllarda yapılan yeni karayolu düzenlemeleri ve köy bağlantı yolları, ilçenin erişilebilirliğini artırmıştır.
Nüfus Yapısı ve Göç Eğilimleri
Hamur, Ağrı’nın en küçük ilçesi olmasının yanı sıra en fazla göç veren bölgelerinden biridir. Özellikle genç nüfus, iş imkanlarının sınırlı olması nedeniyle eğitim veya istihdam amacıyla büyük şehirlere yönelmektedir.
İlçede kalan nüfusun büyük bir bölümü orta yaş ve üzerindedir. Buna rağmen, son yıllarda devlet destekli projelerle küçük işletmelerin ve tarımsal kooperatiflerin kurulması, göçü bir miktar yavaşlatmıştır. Kadın istihdamını artırmaya yönelik projeler kapsamında bazı köylerde el işi üretim atölyeleri ve süt işleme tesisleri faaliyete geçmiştir.
Hamur halkı, dayanışma kültürüyle de öne çıkar. Küçük nüfusa rağmen köylerdeki sosyal yardımlaşma ağı oldukça güçlüdür. Düğün, cenaze ve tarımsal işlerde toplumsal birliktelik, ilçenin yaşam kültürünün ayrılmaz bir parçasıdır.
Küçük Ama Huzurlu Bir Yaşam Alanı
Hamur, büyüklük bakımından Ağrı’nın en küçük ilçesi olsa da, sakinliği ve doğal güzelliğiyle öne çıkan bir yaşam alanıdır. Dağlarla çevrili coğrafyası, yazın serin havası ve geleneksel köy yaşamı, şehir stresinden uzak bir atmosfer sunar.
Yerel halkın misafirperverliği ve kültürel bağlılığı, ilçeye ayrı bir kimlik kazandırır. İlçede büyük ölçekli sanayi tesisleri bulunmamakla birlikte, son dönemde küçük işletmelerin artması ve kırsal kalkınma projeleriyle Hamur’un ekonomik yapısında dengeli bir büyüme hedeflenmektedir.
Ağrı’nın Mütevazı Yüzü: Hamur’un Bölgesel Önemi
Hamur, Ağrı’nın en küçük ilçesi olmasına rağmen bölge için önemli bir yerleşim birimidir. Tarım ve hayvancılıkla ayakta duran ekonomisi, şehir merkezine yakınlığı ve kültürel dayanışmasıyla, Doğu Anadolu’nun geleneksel yaşamını yansıtır.
Küçük yüzölçümüne rağmen güçlü bir toplumsal yapıya sahip olan Hamur, “büyük şehirlerden uzak ama huzurlu bir hayatın adresi” olarak tanımlanabilir. İlçede sürdürülen kırsal kalkınma projeleriyle birlikte, Hamur’un önümüzdeki yıllarda daha fazla genç nüfusu bünyesinde tutması beklenmektedir.
Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım
