Ağrı'nın Eleşkirt ilçesinde aşiretler ve köylere dağılımları

ZÊDKA / ELEŞKİRT: Sosyokültürel Yapı ve Aşiret Haritası

Eleşkirt, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde, Ağrı iline bağlı bir ilçedir. Tarih boyunca birçok kavim ve topluluğa ev sahipliği yapan Eleşkirt, bugün de farklı etnik ve aşiretsel kökenden gelen toplulukların bir arada yaşadığı zengin bir sosyokültürel mozaiğe sahiptir. İlçe; dağlık arazisi, tarım ve hayvancılığa dayalı ekonomisi, geleneklerine bağlı yapısıyla dikkat çekerken, en belirgin özelliklerinden biri ise aşiret yapısıdır.

Eleşkirt’te yerleşik bulunan aşiretler, büyük ölçüde köyler bazında kümelenmiş ve yüzyıllardır bölge halkının sosyal, kültürel ve ekonomik hayatında önemli roller oynamıştır. Bu aşiretler arası ilişkiler, kimi zaman akrabalık, kimi zaman işbirliği ya da tarihsel rekabetlerle şekillenmiştir.

Eleşkirt’teki Başlıca Aşiretler

Eleşkirt ve köylerinde en çok karşılaşılan aşiretler arasında Redkan, Cemaldînî, Dimilî, Memanî, Şadi, Motî, Kurdkî, Badillî, Mankî, Sîpkî, Çixurî, Gelturî, Celalî, Heyderî, Mîrekî, Azo, Şemskî, Berazî, Êlî, Ecem, Pirebadî, Qerbaşî, Bêski, Xelîfan, Gêloyî, Karapapak (Ecem) gibi topluluklar yer almaktadır.

Köylere Göre Aşiret Dağılımı (Alfabetik Köy Sıralamasıyla)

• Abês (Abas mezrası): Cemaldînî
• Alagün (Asêb): Sîpkî
• Akyumak (Avxarik): Redkan
• Ayika (Düzağıl): Cemaldînî
• Aydoğdu (Bedır): Redkan
• Abdiköy (Evdê): Dimilî
• Aşağı Cihanbey (Canbegayê Jêrin): Cemaldînî, Şadi, Dimilî
• Çatalipaşa (Çataelipaşa): Redkan, Motî, Kurdkî, Kulkî
• Kayayolu (Çerkez): Memanî
• Çiftepınar (Çelê): Redkan
• Çürük (Çirûg): Dimilî
• Değirmengeçidi (Çılkaniya): Şadi
• Güvence (Çılkaniya): Cumkî
• Yeşilova (Çıruk): Cemaldînî
• Tahir (Dahar): Redkan, Pirebadi, Celalî, Badillî
• Dalkılıç: Redkan
• Gözaydın (Gapira): Badillî
• Oklavalı (Garısya): Redkan, Çixurî
• Çetinsu (Geliya): Redkan, Cemaldînî, Dimilî
• Sultanabad (Gêlo): Cemaldînî
• Güvendik: Şatana
• Eyüpkomu (Goma Eyibê Çepê): Redkan
• Goma Pasto Mezrası: Redkan
• Düzyayla (Hemzika): Badillî, Pinaşî
• Hayrangöl (Heyrangol): Memanî
• Söbetaş (Heşto): Cemaldînî, Gêloyî
• Haydaroğlu (Heyderoxlî): Redkan, Geltûrî, Celalî, Memanî
• Dikendere (Kurdalya): Memanî
• Aydıntepe (Karpalo): Memanî
• Hürriyet (Kole): Mîrekî
• Gökçayır (Kaşkan/Gazka): Azo (Zaza Kürtleri), Memanî
• Toprakkale (Kelê): Redkan, Şemskî, Cemaldînî, Kurdkî, Xelîfan
• Hasanpınar (Kevirgewka Redka): Redkan, Gelturî
• Mollasüleyman (Mellesilêman): Redkan, Mankî, Kurdkî, Qerbaşî, Memanî, Ecem
• İkizgeçe (Memita): Redkan
• Yelkesen (Mirengayê Salê Axa): Êlî, Heyderî
• Sadaklı (Mûsûrya): Çixurî, Sîpkî, Memanî, Cemaldînî, Berazî
• Pirabat (Pirabada): Redkan
• Uludal (Pozmezına): Cemaldînî
• Karabacak (Qerebacax): Kurdkî, Memanî
• Yanıkdere (Qîlka): Redkan, Sîpkî
• Aşağı Kopuz (Qopiza Jêrê): Kurdikan
• Süzgeçli (Remikan): Karapapak (Ecem)
• Sarıca (Sarê): Motî, Dimilî
• Çatalpınar (Sêvık): Heyderî
• Yığıntaş (Şadya): Şadi
• Değirmenoluğu (Şamyan): Çixurî, Heyderî, Mankî
• Ergözü (Tabo): Motî, Çixurî, Sîpkî, Mîrekî
• Goncalı (Xaçilî): Redkan, Kurdkî, Êlî, Sîpkî, Bêski, Cemaldînî, Motî
• Yücekapı (Xanzır): Redkan, Mankî
• Uzunyazı (Xaşyan): Redkan
• Yayladüzü (Bölükbaşı): Şadi

Eleşkirt’in sosyal dokusu, yüzyıllardır bu topraklarda yaşayan aşiret yapılarıyla örülmüştür. Bu aşiretlerin pek çoğu, sadece tarihsel değil, aynı zamanda günümüzde de toplumsal ilişkiler, siyasi eğilimler ve yerel yönetim üzerindeki etkileri bakımından önemini korumaktadır.

Bu dağılım sadece demografik bir harita sunmakla kalmaz; aynı zamanda bölgedeki kültürel etkileşimlerin, dilsel çeşitliliğin ve toplumsal dayanışmanın da temelini oluşturur. Eleşkirt’in zenginliği, sahip olduğu bu mozaikten doğmaktadır.