Ağrı'da Depreme En Dayanıklı Bölgeler Hangisi?

Ağrı’nın Deprem Gerçeği ve Jeolojik Yapısı

Ağrı, Türkiye’nin doğusunda yer alması nedeniyle Doğu Anadolu Fay Hattı’na yakın konumuyla sismik açıdan riskli bölgeler arasında bulunuyor. Özellikle çevresindeki aktif fay hatları, şehirde zaman zaman hissedilen depremlerin kaynağını oluşturuyor. Ancak ilin tüm kesimleri aynı tehlike seviyesinde değil.
Uzmanlara göre Ağrı genelinde zemin yapısı, fay hattına uzaklık ve yerleşim yoğunluğu gibi etkenler, deprem riskini doğrudan etkiliyor. Bu kriterler dikkate alındığında, ilin kuzey ve batı kesimleri, merkez ve doğu bölgelerine oranla daha dayanıklı zemin yapısına sahip. Özellikle yüksek rakımlı alanlarda yer alan ilçeler, kaya ve sert zemin özellikleri sayesinde sarsıntıların etkisini daha az hissediyor.

Ağrı Merkez ve Yakın Çevresinde Güvenli Alanlar

Ağrı şehir merkezinde nüfus yoğunluğu oldukça yüksek olduğundan, depreme dayanıklı alanlar şehir planlaması açısından büyük önem taşıyor. Yapılan jeolojik incelemelere göre, Cumhuriyet, Murat ve Abide mahallelerinin bulunduğu bölgeler, zemin dayanıklılığı açısından nispeten daha güvenli kabul ediliyor.
Buna karşın, şehir merkezinin güneydoğu ve alüvyon tabanlı kısımları, deprem dalgalarını daha fazla hissedebiliyor. Bu nedenle özellikle yeni yapılaşma alanlarında zemin etüdü yapılmadan inşaat faaliyetlerine başlanmaması gerektiği belirtiliyor.
Ağrı Belediyesi, son yıllarda kentsel dönüşüm projeleri kapsamında riskli binaların yenilenmesi yönünde adımlar atarken, yeni yerleşim planlarında da daha sert zeminli alanların tercih edilmesini hedefliyor.

Kuzeydeki İlçeler Depreme Daha Dayanıklı Bölgeler Arasında

Ağrı’nın kuzey kesiminde yer alan Diyadin, Taşlıçay ve Eleşkirt ilçeleri, jeolojik olarak sert zemin yapısına sahip bölgeler arasında bulunuyor. Bu ilçelerdeki kaya formasyonları, deprem dalgalarının etkisini zayıflatıyor.
Eleşkirt Ovası’nın çevresinde bulunan yerleşim alanları, fay hattına uzaklığı nedeniyle diğer bölgelere göre daha güvenli görülüyor. Aynı şekilde Diyadin ilçesi, hem volkanik arazisi hem de yer yer yüksek kotlarıyla sarsıntıların daha az hissedildiği bir coğrafyaya sahip.
Jeofizik uzmanları, bu bölgelerdeki yapıların mühendislik standartlarına uygun yapılması durumunda, olası büyük depremlerde hasar oranının oldukça düşük olacağını vurguluyor. Ayrıca bu ilçelerdeki yeni imar alanlarının planlanmasında, zeminin taşıma kapasitesinin dikkate alınması gerektiğine dikkat çekiliyor.

Doğu ve Güney Bölgelerinde Risk Daha Yüksek

Ağrı’nın güneyinde yer alan Doğubayazıt ve çevresi, İran sınırına yakın olması nedeniyle hem sismik hem de jeolojik açıdan daha hareketli bir yapıya sahip. Bu bölge, Ağrı Dağı’nın eteklerinde bulunduğu için volkanik tabaka ve gevşek zemin yapısı sebebiyle sarsıntıları daha fazla hissetmektedir.
Patnos ilçesi de fay hattına yakın konumda yer aldığı için deprem riski açısından dikkat edilmesi gereken alanlardan biri olarak öne çıkıyor. Bu bölgelerde geçmişte meydana gelen sarsıntılar, yapı kalitesinin depreme karşı ne kadar önemli olduğunu bir kez daha göstermiştir.
Uzmanlar, özellikle güneydeki ilçelerde yeni konut projelerinin başlamasından önce detaylı zemin analizlerinin yapılmasını ve güçlendirilmiş temellerin kullanılmasını önermektedir.

Kentsel Dönüşüm ve Deprem Bilincinin Önemi

Ağrı genelinde deprem riskini azaltmanın en önemli adımı, mevcut yapı stokunun güvenli hale getirilmesidir. 2025 yılı itibarıyla başlatılan kentsel dönüşüm projeleri, özellikle merkez ilçede yer alan eski yapıların yenilenmesi ve deprem yönetmeliklerine uygun hale getirilmesi yönünde ilerliyor.
Uzmanlara göre, depremden korunmanın yalnızca bina dayanıklılığıyla değil, aynı zamanda halkın bilinç düzeyiyle de doğrudan ilişkisi var. Ağrı’da yapılan eğitim çalışmalarıyla vatandaşlara, deprem anında ve sonrasında doğru davranış biçimleri öğretilmeye başlanmıştır. Ayrıca, afet toplanma alanlarının artırılması ve erken uyarı sistemlerinin güçlendirilmesi de gündemdeki konular arasında yer alıyor.
Yeni yapılacak konutlarda zemine uygun temel seçimi, malzeme kalitesi ve mühendislik denetimlerinin eksiksiz yapılması, Ağrı’nın deprem karşısında daha dirençli bir şehir haline gelmesini sağlayabilir.

Uzmanlara Göre En Güvenli İlçeler

Deprem uzmanları ve jeoloji mühendislerinin yaptığı değerlendirmelere göre, Eleşkirt, Taşlıçay ve Diyadin ilçeleri, zemin yapısı bakımından Ağrı’nın en güvenli bölgeleri olarak öne çıkıyor. Merkez ilçenin kuzey kısımları da fay hattına uzaklığı ve zemin sertliğiyle diğer alanlara göre avantajlı konumda bulunuyor.
Ağrı’nın doğu ve güney kesimleri ise sismik hareketlilik açısından dikkatle izlenmesi gereken alanlardır. Bu bölgelerde yaşayan vatandaşların, yapı güçlendirme ve afet hazırlık planlarına önem vermesi büyük önem taşıyor.
Genel tabloya bakıldığında, Ağrı’nın kuzey ve batı kesimleri daha dayanıklı, güney ve doğu ilçeleri ise daha riskli olarak değerlendiriliyor. Bu fark, şehrin gelecekteki yerleşim planlamalarında ve yapılaşma politikalarında belirleyici rol oynamaya devam edecek.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım